BouwBelang 4 - 2021

den slechts incidenteel gehaald. Die hele constellatie is niet meer houdbaar. Deze tijd vraag om een andere aanpak.” Sabine: “Het is al vaker gezegd, maar het kan geen kwaad het nog eens te herhalen: de bouw zal gaan lij- ken op het productieproces in de automobielindustrie. En daar weten ze al heel lang, dat een product tot stand komt in een logistiek proces. We verwachten dat de veranderingen in bouw tot stand gebracht worden door par- tijen die verstand hebben van lo- gistiek. In andere sectoren zie je dat soort verschuivingen ook. Soft- wareondernemingen stappen in de automobielsector. Kortom: waarom zou een autopro- ducent geen woningen kunnen maken?” Thomas: “Automerken ontwikkelen één prototype en dat kost ongeveer 1,5 miljard euro. Die investering kun- nen ze doen, omdat ze er een miljoen van maken. Zo brengen ze een aantal modellen op de markt. Ze indivi- dualiseren hun product met gestandaardiseerde ele- menten gemaakt door partners in een keten. BMW heeft 1200 van zulke partners. Het enige wat de automerken zelf doen is de logistiek organiseren en assembleren. Maar voor de consument lijkt het alsof de keten slechts uit één partij bestaat. Hij of zij gaat naar de merkdealer als er een onderdeel van de stoel stuk is; niet naar de producent van de stoel.” POSITIE MKB’ER? Hoe ziet Turntoo de positie van de mkb-bouwer in een productiewijze die lijkt op hoe auto’s tot stand komen? “Mkb’ers vullen de ketens van de grote ‘woning- of woonmerken’. Dat geldt zeker voor de gespecialiseerde aannemer. Voor hen zal de stap niet eens zo opzienba- rend zijn. Sommigen zijn al gewend aan de positie van leverancier van een bouwdeel of –element.” Maar hoe zit het met de traditionele aannemer die grond- gebonden woningen bouwt voor de particuliere klanten? Die vraag laat zich met een tegenvraag beantwoorden. Wat zal de particuliere klant doen als hij een redelijk ge- ïndividualiseerd woonmodel uit de fabriek kan kopen die een derde goedkoper is dan een traditioneel gebouwd woonhuis? Het klantenwerk zal vooralsnog wel blijven; er zijn nog heel veel bestaande woningen die onderhoud behoeven. Verder blijven er unieke gebouwen die je niet kunt standaardiseren. Voor een deel zullen die nog op traditionele wijze gebouwd blijven worden. COCKTAIL VOOR VERNIEUWING Misschien loopt het allemaal zo’n vaart niet. Experimen- ten van begin deze eeuw om het bouwproces geheel te in- dustrialiseren zijn op niets uitgelopen. Het Zweedse bouw- concern NCC heeft miljoenen gestoken in de industrialisatie van appartementenbouw. NCC Komplett heette het concept. In 2007 werd de productielijn opgehe- ven. En zo zijn er nog wel enkele initiatieven te noemen die het niet gehaald hebben. Dus waarom zou het nu wel luk- ken? Thomas en Sabine menen dat de tijd er toen nog niet rijp voor was. Nu wel. De klimaatcrisis, grondstoffenschaarste en de noodzakelijke woningbouwproductie dwingen tot anders bouwen voor een samenleving die vraagt omduur- zame productieprocessen, energiezuinige woningen en een circulaire (bouw)economie. Die uitdagingen zijn het best aan te gaan in een geïndustrialiseerde omgeving. “Er is wetgeving in de maak die in lijn is met onze visie. Verder zijn rampen die direct te maken hebben met de klimaatverandering aan de orde van de dag. Wetgeving en catastrofen… Cynisch genoeg is dat een goede cock- tail voor innovatie en vernieuwing. Veel meer dan een verontrustend rapport van het IPCC.” Sabine is overigens niet zo blij met het jongste rapport van die instelling. “Ja, de boodschap is weliswaar ver- ontrustend, maar de formulering is nog erg voorzichtig. Bij vrijwel elk scenario’s staat telkens dat deze mogelijk kan voorvallen. Door deze formulering – likely, most li- kely… enz. – is er altijd wel een escape te vinden voor sceptici. Dat is jammer.” ‘Bij geïndustrialiseerde productie vullen mkb’ers de ketens van de grote woning- of woonmerken’ Light as a Service Voor een groot project van Thomas Rau op Schiphol levert Philips het licht. Niet de lampen, maar de lumen dan wel lux om een veilige situ- atie in Lounge 2 te creëren die ook verzekeringstechnisch voldoet. Light as a Service noemt Turntoo dat. De klant betaalt voor die service, Philips de energierekening en regelt alles wat noodzakelijk is om de lichtservice te kunnen verlenen. Thomas: “Dan zie je dat de energie- rekening met een derde omlaag kan, als de verantwoordelijkheid bij de partij komt te liggen die de macht en de kennis heeft om aan de knoppen te draaien. De energierekening speelt een centrale rol in zijn verdienmodel.” Sabine: “Light as a service hebben we oorspronkelijk voor ons kantoor ontwikkeld. Daar was het rendement nog veel hoger, omdat Philips met allerlei sensoren de verlichting heeft geoptimaliseerd.” Project Lounge2 Schiphol: Philips levert licht en blijft eigenaar van lampen en armaturen. 12 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2021