NR 4 -SEPTEMBER 2022 1 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG PLATFORM VOOR BOUW & INFRA nu ín BouwBelang Gedeputeerden in Zeeland: ‘Ruimte voor 14.000 woningen’ FNV en CNV ‘Vierdaags werkweek komt eraan!’ Uitgelicht Industrieel Bouwen: De woning uit de fabriek Mkb'er Hoornstra realiseert van bouwplan tot sleuteloverdracht Gww’er Klaas Jan Wieringa: ‘Ik houd van uitdaging en afwisseling’
In een oogwenk beschermt de unieke KickbackStop uw werkstuk en minimaliseert het risico op verwondingen. Met een 60 mm zaagdiepte kunt u met de veelzijdigste zaag in zijn soort op hoogwaardige werkresultaten vertrouwen. De mogelijkheid om de TS 60 K nu met de afkortrail te combineren is uniek. Zo ontstaat in een handomdraai een gemakkelijk te gebruiken afkort-zaagsysteem voor zaagsneden die tot op de graad nauwkeurig zijn. De invalzaag zaagt als door boter en verenigt precisie, flexibiliteit en een zeer hoge zaagsnedekwaliteit en biedt gelijktijdig meer veiligheid. De TS 60 K: zijn tijd ver vooruit. Zaagt Als een warm mes door boter Meer informatie: www.Festool.nl NIEUW! Met unieke KickbackStop Invalzaag TS 60 K
3 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG INHOUD BOUW BELANG Coverfoto Zoveel mogelijk in eigen huis, tenminste zolang het logisch, lean en synergisch is. Dat is de beleidsvisie bij Hoornstra in Doesburg. De onderneming omvat inmiddels een infra- en bouwtak als ook een timmerfabriek. De bedrijfsonderdelen trekken gezamenlijk op bij projectontwikkelingen en kunnen ook ieder afzonderlijk optreden. (Foto: Marjolein Ansink) 21 Rivier onder riolering DeMathildelaan inEindhovengaat op deschop. Degrootsteopgave ligt echter ondergronds: de rivier deGenderwordt teruggebracht onder debestaande rioleringdoor. Ingewikkeld,maar eenkolfje naar dehandvangww-bedrijfRemmits. 10 Sectorgedragen onderwijsstructuur Desfeer aandecao-onderhandelingstafel iszeldenzogoedgeweest, zeggenvakbondsonderhandelaars GijsLokhorst enHansCrombeen. “Allepartijenvindendat er eensectorgedragenonderwijsaanpakmoet komen.” 24 Sloper hoort in bouwteam SloperGabyFoekens, bouwerHilco Broekmanensloper en inframan DerkjanHooijer bespreken inspirerendevoorbeeldenvancirculair bouwen. Indevorigeuitgavestonddeel 1 van dit rondetafelgesprek, nudeel 2. 30 Uitgelicht Industrieel bouwen Oplossing voor woningnood? Woning uit fabriek geen eenheidsworst Certificering prefab-woonconcepten Verder in dit nummer 05 Voorwoord Riek Siertsema + colofon 06 Nieuws 07 Fiscale Tips Alfa Accountants 18 Provincie Zeeland: ‘Haakjes’ voor mkb 26 Jonge Vakman: “Afwisseling maakt werk boeiend” 29 Column Joost Haest 36 Column hoofdredacteur Arie Grevers IN DEZE UITGAVE 37 ONDERNEMERS: “LOONSTIJGING 5% IS LOGISCHE STAP” 40 SAMENHANGENDE AANPAK SCHIJN- ZELFSTANDIGHEID 42 ONRUST OVER VLOERISOLATIE MET PUR-SCHUIM PLATFORMVOOR BOUW& INFRA JAARGANG 14 - NUMMER 4 - SEPTEMBER 2022 Cobouwcafé AFNL/NOA: “Wetgevers luister naar de stem van de praktijk” Prijsstijgingen, personeelstekort en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Uit alle hoeken van het land waren de mkb-bouwondernemers naar Den Haag gekomen voor het Cobouw Café om hun ongenoegen en zorgen met Kamerleden te delen. 08
Onbegrensde vrijheid. Lamaxa L50 View Der SonnenLicht Manager
We hebben hele innovatieve mkb-ondernemers in onze achterban. Ze komen met originele bedrijfsconcepten, verzinnen oplossingen voor alle uitdagingen van deze tijd. You name it: klimaatadaptatie, energietransitie, circulair bouwen, woningentekort… enzovoort. Ze draaien er hun hand niet voor om. Dat is in iedere uitgave van BouwBelang te lezen. En daarop is deze uitgave geen uitzondering. U kunt lezen over een ondernemer die de werken van de eerste planvorming tot de sleuteloverdracht aan de eindgebruikers met eigen mensen kan begeleiden en uitvoeren, inclusief de productie van de kozijnen in een modern ingerichte timmerfabriek. Mooi bedrijfsconcept. Een ander herstelt bij de herinrichting van een straat de ondergrondse loop van een rivier. Daar moet je echt wat voor kunnen. En leest u vooral ook even het inspirerende deel twee van het rondetafelgesprek over circulair bouwen. Het zou goed zijn als onze politci kennis zouden nemen van wat het bouwend mkb vermag. Een enkeling heeft dat gedaan tijdens het Cobouwcafé in het Haagse Nieuwspoort en komt tot de conclusie dat de overheid de mkb-ondernemers in bouw en infra heel snel moet uitdagen om te heIpen zoeken naar oplossingen voor de problemen van nu. Ook dat is te lezen in deze uitgave. Ik vind het heel belangrijk dat we in de kolommen van ons blad laten zien hoe innovatief we zijn. Daarom doe ik een oproep aan al onze ondernemers zich te melden met hun vernieuwende ideeën die ze verwerken in projecten, in bedrijfsstructuren, in materieelinzet en businessconcepten. Deel ze in BouwBelang, ons visitekaartje voor beleidsmakers, opdrachtgevers, onderwijsinstellingen en collega-bedrijven. Laat zien wat u voor de samenleving betekent! Een mailtje naar de voorzitter dan wel secretaris van uw brancheorganisatie of direct naar onze hoofdredacteur volstaat. We willen samen met u werken aan een mkb-imago waar jonge mensen zich thuis voelen. Daar kunnen we allemaal een steentje aan bijdragen. Bouw en infra moet een sector worden, waar ze graag een carrière starten met een baan waarop ze trots kunnen zijn, omdat ze dan een zinvolle bijdrage leveren aan de samenleving. Die jonge mensen hebben we hard nodig. Riek Siertsema, voorzitter Aannemersfederatie Nederland © 2022. Nederlandse HandelsUitgaven. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevens-bestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste geweten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. BouwBelang verschijnt vijf keer per jaar in de maanden februari, april, juli, september en december in een oplage van van 10.000 exemplaren. UITGEVER Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra De Smalle Zijde 20A, 3903 LP Veenendaal Telefoon: (0318) 544 900 E-mail: secretariaat@aannemersfederatie.nl www.aannemersfederatie.nl ONTWIKKELING EN REALISATIE Nederlandse HandelsUitgaven Maagdenburgstraat 22, 7421 ZC Deventer Telefoon: (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl www.handelsuitgaven.nl BLADMANAGEMENT Frank de Groot REDACTIE Arie Grevers (hoofdredacteur) E-mail: arie@bouwbelang.com Frank de Groot Geert Hilferink Hans Fuchs REDACTIEADRES Nederlandse HandelsUitgaven Postbus 2273, 7420 AG Deventer E-mail: redactie@bouwbelang.com COÖRDINATIE Rielèn van der Hoek FOTOGRAFIE Kees Stuip ILLUSTRATIES Hennie Vaessen VORMGEVING EN PREPRESS RonaldWientjes, Create-by ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Nederlandse HandelsUitgaven Hugo Arends Telefoon: (0570) 861007 E-mail: advertentie@bouwbelang.com ABONNEMENTEN, ADRESWIJZIGINGEN, EN OPZEGGINGEN E-mail: info@bouwbelang.com DRUK Damen Drukkers Postbus 14 4250 DAWerkendam 5 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG COLOFON VOORWOORD PLATFORM VOOR BOUW & INFRA VAN AANNEMERSFEDERATIE NEDERLAND Laat zien wat u doet!
6 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022 Nieuws en achtergronden kunnen, eventueel voorzien van foto (digitaal beeld minimaal 300 dpi), worden gestuurd naar: redactie@bouwbelang.com of naar: Nederlandse HandelsUitgaven, Postbus 2273, 7420 AG Deventer NIEUWS ■ Als Nederland de gestelde verduurzamingsdoelen voor 2030 wil halen, moet er "aanzienlijk versneld worden", zo stelt minister De Jonge. Om die doelen toch te halen, komen er financieringsregelingen en een stappenplan voor verduurzaming van woningen, winkels en andere gebouwen, net als wettelijke eisen aan huurwoningen. Dat staat in een programma dat De Jonge heeft ontwikkeld voor de gebouwde omgeving. Hierin heeft hij de plannen uit het coalitieakkoord uitwerkt. De minister wil dat een duurzame woning voor iedereen te realiseren is, met ondersteuning en subsidies. Zo wil hij het onder meer mogelijk maken dat mensen met lagere inkomens tegen 0 procent rente kunnen lenen om hun woning energiezuiniger te maken. Ook wil de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening andere voorwaarden versoepelen zodat meer mensen via aantrekkelijke regelingen aan de slag kunnen met de isolatie van hun huis. Ook de aanschaf van een (hybride) warmtepomp en een fornuis op elektriciteit wordt in de plannen gestimuleerd. Eerder maakte het kabinet al bekend dat per 2026 de warmtepomp of een duurzaam alternatief verplicht wordt bij vervanging van een cv-installatie. LABEL E, F EN G EERST AANGEPAKT De gebouwen met de slechtste energielabels (E, F, G) worden als eerste aangepakt. In totaal moeten in 2030 zeker 2,5 miljoen woningen worden geïsoleerd. Voor die opgave was al een nationaal programma bedacht. De Jonge stelt in een toelichting dat een duurzame woning voor iedereen goed voor het klimaat. "Bovendien voorkomt het een hoge energierekening en maakt het ons minder afhankelijk van aardgas", aldus De Jonge. "Dit doen we door mensen beter op weg te helpen hoe zij hun woning kunnen isoleren en door het wegnemen van financiële drempels." WENSEN EN EISEN IN BEELD Volgens de minister is het vooral belangrijk dat bij eigenaren van woningen en gebouwen duidelijkheid bestaat over de wensen en eisen voor verduurzaming. Vooral omdat het voor de meeste gebouweigenaren een ingewikkeld en niet-alledaags onderwerp is. Om voor iedereen meer duidelijkheid te krijgen over het verduurzamingstraject, komt er een digitaal platform verbeterjehuis.nl. Daar kan iedereen terecht om meer te weten te komen over regelingen, subsidies en aanbieders. Ook komt er informatie over welke maatregelen technisch gezien verstandig zijn, over de te verwachten besparingen op de energierekening en over betrouwbare aanbieders. FINANCIERINGSREGELINGEN EN STAPPENPLANALS AANJAGER Minister wil verduurzaming woningen versnellen
Tekst: Arie Grevers - Foto's: Kees Stuip 7 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG ALTERNATIEVE BETALINGSREGELING VANMKB INFRA WORDT STANDAARD IN GEMEENTE ENSCHEDE! “Bestaande regeling is niet meer van deze tijd” ■ Voor een bomvolle zaal gww-ondernemers, adviesbureaus en gemeentelijke inkopers uit de regio Twente maakte Peter Dijkstra, opdrachtgever fysieke werken gemeente Enschede, bekend dat de bestaande betalingsregeling op de schop gaat. Dit gebeurde tijdens een informatiebijeenkomst met civiele aannemers over de uitdagingen van deze tijd. Plaats van handeling: de Grolsch Veste, het thuishonk van FC Twente. De ‘betalingsregelingsbal’ kwam aan het rollen toen de gemeente Enschede samen met brancheorganisatie MKB INFRA een alternatieve betalingsregeling toetste aan de praktijk. Deze betalingsregeling die ontworpen is door de brancheorganisatie, voorkomt dat mkb-ondernemers in de infra de werken eindeloos voorfinancieren waardoor hun slagkracht sterk wordt aangetast. De bestaande regeling frustreert bovendien de hele uitvoerende keten door de vertraging van de termijnbetalingen van drie maanden of langer. PILOT SUCCESVOL In de nieuwe regeling ontvangt de opdrachtnemer bij gunning een voorschot van vijf procent van de aanneemsom. Voor de overige termijnen geldt: betaling nadat het werk is uitgevoerd. De pilot is destijds succesvol afgerond met klinkende resultaten. Zo nam de voorfinanciering maar liefst met 85% en het balanstotaal met zo’n 25% af. Ook leidde de betalingsregeling tot snelle doorbetaling in de keten en was er sprake van een beduidend rentevoordeel. ONDERLING VERTROUWEN Deze positieve resultaten smaakten naar meer, zegt Peter Dijkstra. “Maar we zijn niet alleen gemotiveerd door de positieve resultaten. De complexiteit van de werken neemt toe. We doen een beroep op de kennis en kunde van ondernemers en daar past een transparante houding van vertrouwen bij. Bovendien voelen we een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de continuïteit van mkb-bedrijven. Zij creëren banen voor onze inwoners en bieden jonge mensen werkzekerheid. Sterke en stabiele bedrijven hebben een aantrekkingskracht op jonge mensen. Met de nieuwe betalingsregeling dragen we direct bij aan een beter imago van de branche. En daar profiteren wij ook zelf weer van, want wij kampen – net als de gww-bedrijven – met een schrijnend tekort aan vakbekwame medewerkers. In dat perspectief is de oude betalingsregeling, die vooral gestoeld is op wantrouwen jegens de ondernemer, niet meer van deze tijd.” MONITOREN Nu de nieuwe betalingsregeling de standaard geworden is, zal de gemeente de komende jaren monitoren hoe deze in de praktijk uitpakt. Het besluit van de gemeente Enschede kan rekenen op enthousiaste bijval van de initiators van de nieuwe regeling, de leden van de werkgroep betalingsregeling van MKB INFRA. Zij waren op uitnodiging aanwezig bij de informatiebijeenkomst. Verder wil de gemeente in Twente ambassadeur zijn van de nieuwe betalingssystematiek. MKB INFRAblijft in samenwerkingmet Stichting Pioneering daarbij de gemeente Enschede terzijde staan. Enerzijds door het gesprek over de betalingsregeling gaande te houden en uit belangstelling voor de resultaten van de monitoring. Anderzijds door te kijken naar mogelijkheden om ook in de buurgemeenten pilots te starten. Van links naar rechts: Jannetta van Zwol-Van de Pol (clustermanager ruimtelijke ontwikkeling en beheer gemeente Enschede), Peter Dijkstra (opdrachtgever fysieke werken gemeente Enschede) en Johan Middelkamp (infra-ondernemer en lid van de werkgroep betalingsregeling MKB INFRA).
ONDERNEMERS TIJDENS COBOUW CAFÉ IN DEN HAAG: “Wetgevers, luister naar de stem van de bouwpraktijk” Prijsstijgingen, personeelstekorten de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Uit alle hoeken van het land waren de mkbbouwondernemers naar Den Haag gekomen voor het Cobouw Café om hun ongenoegen en zorgen met Kamerleden te delen. Er was er helaas maar één komen opdagen. De overige drie hadden op het laatste moment afgezegd. Dat zegt veel over de betrokkenheid van Tweede Kamerleden bij het mkb, dat ze in verkiezingstijd graag met lovende woorden ‘De motor van de economie’ noemen. van gedeputeerde Staten in de provincie Noord-Brabant. Zij zaten samen met René Fronik, Peter Gijben, Arno Snellen en Peter Veenstra (gww-, bouw-, sloop- en natuursteenondernemers) in het panel dat ondervraagd werd door gastvrouw en -heer, Cobouwredacteuren Petra Platschorre en Thomas van Belzen. Verder hadden de moderatoren enkele ondernemers uitgenodigd hun standpunt kracht bij te zetten met een vlammend betoog vanaf de spreekwoordelijke zeepkist. GEDEELDE ZORGEN De ondernemers in de zaal vertegenwoordigen een bonte mengeling van disciplines over de volle breedte van de uitvoerende bouw, allemaal terug te vinden in de achterbannen van de AFNL en NOA. Slopers, infra-mensen, tegelzetters, stukadoors, bouwers, stratenmakers, metselaars enzovoort… kortom de hele sector was present. Zo uiteenlopend hun vakinhoudelijke kant, zo eensgezind zijn ze over de uitdaging en de zorgen van deze tijd. En… ze hebben allemaal weinig fiducie in het oplossende vermogen en de daadkracht van politici. “Als ze niet eens de moeite nemen naar ons te komen luisteren, hoe kunnen ze dan wetten maken die aansluiten bij de praktijk.” TEKORT AAN VAKMENSEN “We koersen af op een tekort van 60.000 vakkrachten over vijf jaar. Dat is een regelrechte catastrofe voor de opgaven van vandaag en betekent onvermijdelijk dat politiek en samenleving de ambities moeten bijstellen”, zegt René Fronik. Kunnen we die vakkrachten – wat nu al op grote schaal gebeurt – niet gewoon rekruteren in het buitenland? Dat vinden de meeste ondernemers in de zaal geen echte oplossing. Nog altijd willen mkb’ers hun werken graag uitvoeren met eigen mensen. Daar zit door schade en schande wijs geworden inmiddels wel een flexibele schil omheen. En de onlangs overeengekomen vijf procent loonsverhoging, is dat geen motivatie voor jonge mensen? “Dat gaat niet helpen.”, zegt Peter Gijben. “Bovendien zijn de personeelsproblemen in andere sectoren niet minder. En daar gaan ze natuurlijk ook met geld zwaaien. Maar op zich goed dat die loonsverhoging er is. Al was het maar om de mensen vast te houden.” COMPENSERENOFNIETCOMPENSEREN? De enorme prijsstijgingen houdt iedereen bezig. “Pvc-buizen zijn 70 procent duurder en voor een vracht zand betaal ik nu 80 euro meer dan verleden jaar”, weet een ondernemer in de zaal. Niet iedereen kan rekenen op compensatie. De meeste ondernemers in de zaal vinden echter dat er gecompenseerd moet worden en als dat contractueel vastgelegd is, gebeurd dat ook gewoon. Een enkeling ziet ook een keerzijde van compensatie. “Nu zitten we nog dik in het werk, maar de Tekst: Arie Grevers - Foto's: Suzanne van de Kerk Eén aanwezige parlementariër dus en dat was Peter de Groot, woordvoerder bouwen en wonen van de VVD en een verleden in de bouw. Op het laatste moment was nog een oude bekende ingevlogen die – ook in de kolommen van BouwBelang – meermaals heeft laten zien dat hij uit het juiste mkb-hout gesneden is: Erik Ronnes, tot voor kort lid van de Tweede Kamer en op dit moment lid van het college Van links naar rechts: René Fronik, Peter de Groot, Erik Ronnes en Peter Gijben 8 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
GERRALD HEIJNEN is senior belastingadviseur bij Alfa Accountants en Adviseurs in Barneveld Werken moet lonen! Op het moment van het schrijven van deze column zit mijn vakantie erop en kijk ik voorzichtig vooruit richting Prinsjesdag. Als u dit leest is Prinsjesdag alweer achter de rug. Deze dag is voor een fiscalist altijd extra spannend, want dan worden de belastingplannen bekend gemaakt. Mijn gevoel zegt dat er dit jaar forse veranderingen gaan plaatsvinden. Dat blijkt wel uit de voorjaarsnota waar ik in mijn vorige column enkele punten uit heb besproken. Ook is er de roep om lastenverlichting voor de mensen met een kleinere beurs en zo zijn er ook geluiden om andere groepen meer belasting te laten betalen. Aan welke knoppen gaan ze in Den Haag draaien? Er zal wel het nodige op ons af gaan komen, dat is zeker. Ik zou het mooi vinden dat onze politici niet alleen mensen tegemoetkomen met allerlei verminderingen, maar ook kijken naar een structurele oplossing waardoor werken weer meer gaat lonen. Een systeem van toeslagen waarbij toeslagen afnemen als het inkomen stijgt, nodigt niet uit dat mensen extra gaan werken. En overwerken? Als mensen een overuur maken moeten ze daar meer aan overhouden dan aan een normaal gewerkt uur. In een tijd van krapte op de arbeidsmarkt wil je het huidige systeem toch niet in stand houden. Dergelijke regelingen wijzigen loont! Het mes snijdt dan aan twee kanten. Mensen zijn bereid meer te werken want dit geeft extra lucht in deze dure tijden. Voor werkgevers komen er weer meer handjes op de markt, wat ook weer positief is voor de bedrijvigheid en economie. FISCALE TIPS kans is reëel dat projecten stilvallen door tegenvallende ramingen.” Philip van Nieuwenhuizen, voorzitter/directeur MKB INFRA, vult aan: “Als Rijkswaterstaat alle prijsstijgingen moet compenseren, dan gaat dat ten koste van de werken die nog op stapel staan. Simpelweg omdat de budgetten waarover RWS kan beschikken, dezelfde blijven.” WKB OMSTREDEN Via de zeepkist bracht Bertha van Kampen de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen in de discussie. Zij hield een gloedvol betoog. De kosten voor de Wkb vallen relatief gezien voor kleine bedrijven veel hoger uit dan voor grote. Dat is de ervaring van bouwbedrijven in Drenthe die geparticipeerd hebben in Wkb-pilots. Bertha: “Er is vorig jaar een onderzoek toegezegd over de kosteneffecten voor met name mkb-bouwers. We hebben nog altijd niks vernomen over de voortgang om nog maar te zwijgen van de resultaten. Zoveel werk kan dat toch niet zijn!” Zij en met haar vele aannemers in de gelederen van de NVBU, begrijpen niet goed waarom deze tijd- en geldverslindende administratieve rompslomp aan het mkb wordt opgedrongen. JosWesselink van GNL ziet ook positieve effecten van deWkb en voerde aan dat de wet een drempel opwerpt voor bedrijven die er met de pet naar gooien. VEERKRACHT Peter de Groot en Erik Ronnes zijn beiden trots op de Nederlandse bouwers en overtuigd van de veerkracht en het innovatieve vermogen.” Peter komt met een advies aan het kabinet: “Maak gebruik van dit vermogen. Daag de bouw uit om oplossingen te verzinnen voor de uitdagingen van deze tijd. Denk daarbij aan het stikstofprobleem, circulair bouwen, het woningentekort.” Een uitstekend advies en een impuls voor het imago van de bouw. Jonge ondernemers Ruben van Kampen enJacko Rook uiten tegenover Peter de Groot tijdens nazit nogmaals hun bedenkingen van mkb-bouwers tegen de Wkb. z Personeelstekort is voor mij geen probleem. z Politiek moet bouwsector uitdagen met oplossingen te komen problemen van nu. z De prijsverhogingen moeten voor 100% gecompenseerd worden. Ga naar BouwBelang.com en geef uw mening. 9 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG NIEUWS
VAKBONDEN OVER SECTORAAL OPLEIDEN, DEELCERTIFICATEN EN FLEXIBELE WERKTIJDEN Tekst: Arie Grevers - Foto's: Kees Stuip “Vierdaagse werkweek in de bouw komt eraan” Onderhandelaars Gijs Lokhorst van CNV Vakmensen (links) en Hans Crombeen van FNV Bouwen & Wonen. 10 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
INTERVIEW De sfeer aan de cao-onderhandelingstafel is zelden zo goed geweest. De partijen respecteren elkaar en over en weer is er een gevoel van urgentie om de uitdagingen gezamenlijk op te pakken. Zeker als het gaat om opleiden van vakmensen, want die hebben we hard nodig. Onderhandelaars Hans Crombeen van FNV Bouwen & Wonen en Gijs Lokhorst van CNV Vakmensen praten over de periode na de grote crisis, een tijd van verandering. “Als het aan ons zou liggen, kunnen de beide vakverenigingen morgen fuseren.” Elf jaar geleden heeft er in BouwBelang een interview gestaan met de toenmalige bouwcao-onderhandelaars van de vakbonden. Er heerste een ongekende crisis en die was voelbaar aan de onderhandelingstafel. De sfeer was niet best. Ook al niet omdat het aan de ondernemerskant tussen de Aannemersfederatie en Bouwend Nederland niet boterde. Verder hielden de vakbonden lang vast aan verworven rechten, terwijl werkgevers de noodklok luidden: geen werk en reserves verdampten. Op dit moment is de sfeer aan tafel ontspannen en is de omgang respectvol en open te noemen. Dat geldt voor de relatie tussen de ondernemersvertegenwoordigers als ook tussen werkgevers en werknemers. Begrip voor elkaars positie en vertrouwen lijken het overgenomen te hebben van het wantrouwen. Hoog tijd om de onderhandelaars van de vakbonden in de kolommen van BouwBelang weer eens aan het woord te laten en hun te vragen wat er precies veranderd is. De onderhandelaars zijn Hans Crombeen (FNV) en Gijs Lokhorst (CNV). De laatste was er elf jaar geleden ook al bij. Gijs: “Tussen ons loopt het overigens ook op rolletjes. Of niet Hans? Er zijn tijden, dat ik – bij wijze van spreken – Hans vaker zie dan mijn eigen vrouw.” Hans: “Doorgaans weet ik al, voordat ik Gijs over een bepaald punt geraadpleegd heb, precies hoe hij in de wedstrijd staat. Er zijn wel eens nuanceverschillen maar de teneur is dat we het met elkaar eens zijn. Wat ons betreft kunnen we fuseren, maar daar gaan we niet over.” Gijs: “En het klopt, de relatie met de werkgevers is goed te noemen. Dat is zeker wel eens anders geweest. Elf jaar geleden zaten we midden in de crisis. Die crisis duurde erg lang. Behoud van arbeidsplaatsen, waar wij normaliter in een crisistijd voor knokken, was niet vol te houden. Bedrijven hadden geen werk en een aantal bedrijven moest noodgedwongen de poorten sluiten. Dat waren de feiten en daar moesten wij even mee leren omgaan.” SECTORALE OPLEIDINGSSTRUCTUUR GEWENST Hans: “En als de crisis voorbij is, is die heel plotseling voorbij. Dan ben je opeens op zoek naar vakmensen. Maar als ze eenmaal elders een baan gevonden hebben, dan zie je ze niet meer terug. Doordat de crisis zolang duurde, zijn we niet in staat geweest ze vast te houden voor onze sector. Door die crisis zijn er heel lang geen mensen opgeleid. Een ondernemer die veel van de eigen mensen moet ontslaan, kun je niet kwalijk nemen dat hij in die periode geen leerlingen opleidt. Voordat je na de crisis weer mensen hebt opgeleid voor een basisopleiding in een handwerk, ben je een jaar verder. Dan beheerst hij of zij – op wat basisvaardigheden na – het vak nog niet. Voor een kaderopleiding ben je drie jaar verder. Gijs: “Van die crisis hebben we geleerd dat er behoefte is aan een sectorale structuur voor opleidingsstages, waardoor ook bij laagconjunctuur mensen een bouwvak kunnen leren. Daar praten we nu over, dan zijn we voorbereid als een volgende crisis zich aandient. En die zal ongetwijfeld weer een keer komen.” Hans: “We hebben ervaren dat je in tijden van crisis de individuele ondernemer niet kunt opzadelen met de volle verantwoordelijkheid voor de opleiding van jonge mensen. Om een soort sectorale opleidingsstructuur te bekostigen kun je denken aan een fonds dat gevuld wordt via premieheffing. We zijn er samen met de werkgevers nog niet helemaal uit hoe we dat precies willen inrichten. Belangrijk is dat we er nu over praten en niet op het moment als de nood aan de man is.” Gijs: “Ondernemers hebben dan wel iets te overwinnen. Als ze een goede leerling hebben, willen ze die ook graag houden. Maar als het sectoraal geregeld wordt, dan wordt dat lastig, omdat je dan opleidt voor de sector. Het zou dan eigenlijk niets moeten uitmaken of hij bij 11 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG
door ze breder inzetbaar zijn. Zo’n slecht idee is die bredere opleiding dan ook weer niet.” Hans: “Er zijn grote spoorlijnen aangelegd en daar had je medewerkers – hoofdzakelijk zij-instromers – die jarenlang niks anders deden dan beton verdichten met trilnaald of roerstok. Toen de spoorlijnen waren opgeleverd werden die mensen allemaal ontslagen. Roeren in beton was het enige wat ze konden. Meer hadden ze in al die tijd niet geleerd. Eeuwig zonde dat de werkgever ze niet enkele opleidingsmodules heeft laten volgen. En verder ben ik het helemaal eens met Gijs. Ben je zestien en prima in staat om een volwaardige vakopleiding te volgen, dan moet je volgens ons die route ook gaan. En voor zijinstromers geldt: motiveer werkgever en werknemer voor meer modules die samen een branchecertificaat opleveren. Laat ook de zij-instromer proeven van de veelzijdigheid van het bouwvak. Opleiden voor een trucje leidt tot mensen die gedesillusioneerd het vak verlaten. Of hun werk wordt vervangen door robots. De metselrobots zie je al in de woningfabriek. Weliswaar nog niet op de steigers, maar er wordt wel aan gewerkt.” FLEX IN VASTE AANSTELLING Veel mkb-ondernemers hebben – door schade en schande wijs geworden – na de crisis in de flexibele schil een remedie gevonden tegen de soms hevige schommelingen in het werkaanbod. Daarvoor doen ze een beroep op gespecialiseerde bedrijven en ook op zzp’ers en uitzendkrachten. Hoe zien de vakbonden deze beweging? Hans: “Op zich niks mis mee. Maar ik wil wel een kanttekening plaatsen bij flex via uitzendbureaus. Deze maken gisse reclamespotjes met fris uitziende jonge menjou terechtkomt of bij een ander. Je doet het om jonge mensen aan de sector te binden.” Hans: “Je hebt ook bedrijven die de opleidingsverantwoordelijkheid het liefst aan collega’s overlaten; die graag de vruchten plukken van andermans opleidingsinspanning. Mocht blijken dat een ondernemer systematisch niet opleidt, dan kun je daartegen via de premieheffing iets doen. Of via incentives voor hen die wel te motiveren zijn om op te leiden. Maar over al dat soort zaken moeten we dus nog uitgebreid spreken met de werkgevers. We delen alvast het enthousiasme over het idee.” DEELCERTIFICATEN De AFNL is al heel lang een voorstander van deelcertificaten: leerlingen de mogelijkheid bieden een certificaat te halen voor een bepaalde ambachtelijke vaardigheid. Terwijl de vakbonden lange tijd hebben vastgehouden aan een brede opleiding voor de bouwnijverheid. Wat is op dit punt de status quo? Hans: “Alle cao-partijen werken nu mee aan een modulaire opbouw van opleidingen conform de ideeën van de AFNL. Een goed idee haalt het uiteindelijk altijd. De aanpak met branchecertificaten is met name een geschikt instrument voor zij-instromers.” Gijs: “We vinden overigens wel dat modules een beetje body moet hebben. Het kan niet zo zijn dat je het beroep van metselaar opdeelt in een veelheid van deelcertificaten. We vinden overigens nog steeds, dat een brede bouwopleiding de voorkeur verdient, met name voor jonge mensen. Hoe breder je ze opleidt, hoe groter de kans dat ze in tijden van crisis behouden blijven voor de branche. Wij nemen waar dat grote bedrijven weer eigen metselaars in dienst nemen en ze dan ook een deelcertificaat tegelzetten en stukadoren laten halen, waar12 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022 Gijs Lokhorst: “Wij zijn inmiddels ook voor branchecertificaten. Maar het kan niet zo zijn dat je het beroep van metselaar opdeelt in een veelheid van deelcertificaten.”
INTERVIEW sen die over de daken huppelen van werkplek naar werkplek. Maar de praktijk is anders. We hebben twee jaar geleden een enquête gehouden en 95 procent van de mensen die via uitzendbureaus in een flexsituatie zitten, willen liever een vaste aanstelling.” Gijs: “Ik ben al jaren gastdocent aan de Hanzehogeschool in Groningen en wat ik daar hoor over flexwerk, bevestigt het fnv-onderzoek. Het overgrote deel wil structuur en zekerheid waardoor ze verder kunnen in het leven en verplichtingen kunnen aangaan. Er is ook gewenste flex: mensen in een vaste aanstelling willen de werktijden een klein beetje kunnen aanpassen om het leven thuis goed te kunnen organiseren. Ben je – ondanks vaste werktijden – in staat je kinderen ’s morgens naar school te brengen? Of kun je een stukje mantelzorg op je nemen?” Hans: Jaren terug sprak ik een jongen van een jaar of 23. Hij werkte in de bouw en wilde 3 dagen gaan werken. Ik zei toen: ‘nou dat is ambitieus, ik weet niet of de werkgevers al zover zijn.’ Hij zei: ‘heel simpel: Hans, als dat niet lukt dan ga ik ergens anders werken.’ Er zijn in de bouw natuurlijk heel veel functiegroepen van elkaar afhankelijk. Neem metselaar en opperman. De werkgevers willen niet dat die opperman drie dagen werkt, anders moet hij voor de overige dagen iets anders regelen. Dat soort organisatorische redenen worden dan meestal opgeworpen aan de andere zijde van de tafel. Veel ondernemers denken vanuit hoe ze zelf zijn en zo moet die ander dan ook maar zijn. Maar de tijden veranderen. De werkgever zal moeten meebewegen, anders gaat hij qua personeel de boot missen.” Gijs: “Een tijd terug hebben we – gelet op de enorme werkdruk – gesproken over een vierdaagse werkweek voor uitvoerders. Werkgevers zeiden toen: ‘dat kan absoluut niet; uitvoerders moeten vijf dagen op het werk zijn.’ Nu vindt iedereen het volstrekt normaal dat uitvoerders vier dagen per week werken.” Hans: “Bij ledenraadpleging staat de vierdaagse werkweek ergens in de top drie van wensen. Ze willen nadrukkelijk dat we dat bij de onderhandelingen inbrengen. Desnoods werken ze de andere dagen wat langer, als ze die vijfde dag maar voor zichzelf hebben. Meer zeggenschap over werktijden en deze graag flexibeler kunnen inrichten; het is ook een kwestie van energie. Dat zie je in het bijzonder aan de uta-kant. En ook wel bij de cao-mensen, maar dan vooral op latere leeftijd.” Gijs: “Maar je kunt erop wachten dat die roep om flexibele werktijden ook harder gaat klinken bij alle caomensen. In de woningfabriek is dat goed te organiseren. En op de bouwplaats zul je die wens ook steeds vaker horen. Het is verstandig daar nu al over na te denken. Hoe ga je dat inrichten? En waar moet je dan rekening mee houden?” Een vierdaagse werkweek voor cao-personeel? Kan dat of kan dat niet? Geef uw mening via www.bouwbelang.com 13 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG Hans Crombeen: “Onderzoek wijst uit dat 95 procent van de mensen die via uitzendbureaus in een flexsituatie zitten, liever een vaste aanstelling willen.”
Jan Hoornstra is geboren in Maastricht, maar begon zijn infra-carrière in Noord-Nederland waar in die dagen op grote schaal ruilverkaveling plaatsvond. Dat betekent kort gezegd, dat er veel grond verplaatst moest worden. Maar hij bleef er niet. In de Achterhoek bij Doesburg had hij daarvoor al een stukje grond gepacht met een paar bouwketen erop. Na het ruilverkavelingsavontuur startte hij daar een infrabedrijf. Op deze locatie in Doesburg is de hoofdzetel van de onderneming nog altijd gevestigd. De bouwketen zijn inmiddels vervangen door een prachtig, representatief bedrijfspand. De infra-activiteiten zijn uitgebreid met een bouwonderneming die voornamelijk gericht is op nieuwbouw van woningen, maar zich ook op het utilitaire-, renovatie- en onderhoudsvlak begeeft. De kozijnen komen uit de eigen timmerfabriek Haaks. Anno nu staat er een onderneming die voor Zoveel mogelijk in eigen huis, tenminste zolang het logisch, lean en synergisch is. Dat is de beleidsvisie bij Hoornstra in Doesburg. De onderneming omvat inmiddels een infra- en bouwtak als ook een timmerfabriek. De bedrijfsonderdelen trekken gezamenlijk op bij projectontwikkelingen en kunnen ook ieder afzonderlijk optreden. Tekst: Arie Grevers - Foto's: Hoornstra FAMILIEBEDRIJF HOORNSTRA ONTZORGT VAN PLANTONTWIKKELING TOT SLEUTEL OP DEMAT Alle seinen staan op groei 14 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
BEDRIJFSREPORTAGE gemeenten, woningcorporatie, bedrijven en particulieren gebiedsontwikkelingen kan uitvoeren van planvorming tot sleuteloverdracht aan gebruikers. Die projecten worden ondermeer begeleid door het bedrijfsbureau waar vijftien mensen werken. Bedrijfsbreed zijn er in totaal ongeveer 180 mensen in vaste dienst van Hoornstra. Daar zit doorgaans nog een flexibele schil omheen van zo’n 400 mensen. MANAGEMENTTEAMS Jan Hoornstra staat nu wat meer op afstand van de dagelijkse bedrijfsvoering, maar is nog altijd intensief betrokken bij alles wat zijn grote hobby, zijn bedrijf, raakt. De leiding van de afzonderlijke bedrijfsonderdelen is in handen van ervaren en zorgvuldig samengestelde managementteams. Bouwbelang spreekt met de leidinggevenden Yvette van Overbeek-Hoornstra (bouw), Mink Jaap Ypma (infra) en Paul Gregoor (bedrijfsleider timmerfabriek). De directieteams kunnen altijd een beroep doen op Jan. Ze weten dat de manier waarop hij het altijd heeft aangepakt, effect sorteert. Het huidige bedrijfsbeleid sluit met andere woorden naadloos aan bij de lijnen die hij heeft uitgezet sinds de oprichting in 1985. Een beleid van geleide groei dat gericht is op de ontwikkeling van gebieden van initiële planvorming tot uitvoering en nazorg en dat zoveel mogelijk met eigen mensen en materieel. De websites van de bedrijfsonderdelen geven een goede indruk van de afgeronde en onderhanden werken. BOUWTEAMVERBAND Het liefst realiseert Hoornstra de projecten in bouwteamverband en in nauw overleg met de opdrachtgevers. Mink Jaap: “We hebben inmiddels een ervaren ontwerpteam dat in principe alle uitdagingen op het terrein van projectontwikkeling samen met onze opdrachtgevers aangaat. Dat doen we bij voorkeur in bouwteamverband, maar als daar een stukje aanbeElektrisch materieel Hoornstra maakt werk van de reductie van CO2. Als één van de eerste bedrijven in zijn soort behaalde Hoornstra Infrabouw trede 5 van de CO2-ladder. Er is behoorlijk geïnvesteerd in elektrisch vervoer en onder een bepaald tonnage kan het graafwerk geheel elektrisch worden uitgevoerd. In Harderwijk heeft Hoornstra het centrum opnieuw ingericht met elektrisch materieel. Daartoe plaatst het bedrijf een grote container op de locatie, waarin de gereedschappen en materialen zijn opgeslagen. De traditionele bedrijfsbusjes zijn vervangen door peoplemovers, kleine elektrische auto’s. De gemeente Deventer kwam een kijkje nemen en was onder de indruk. Het bedrijf heeft ook daar een werk onderhanden gehad, dat onder dezelfde strenge CO2-condities wordt opgepakt. Buiten het centrum parkeren de medewerkers hun auto en met fietsen in de bedrijfskleur rijden ze naar de werklocatie in de stad. Ook in Zwolle staan all-electric projecten op stapel. 15 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG
steding voor nodig is, zijn we er ook graag bij.” Yvette: “Het lukt niet altijd, maar als het even kan, maakt ons infrabedrijf de grond bouwrijp, bouwen wij de woningen en levert de timmerfabriek de houten geveldelen en kozijnen.” Yvette komt uit de projectontwikkelingswereld en stuurt samen met enkele collega’s de bouwpoot aan. Tevens is zij eindverantwoordelijke voor het reilen en zeilen van de timmerfabriek. Paul: “Onze timmerfabriek Haaks kan met gemak de kozijnen van een project van twintig woningen aan. Als de projecten veel groter zijn, dan moeten we nu nog een andere timmerfabriek erbij inschakelen. Maar ik verwacht dat we in de toekomst op eigen kracht grotere projecten aankunnen, want alle seinen staan op groei.” FAMILIEBEDRIJF Hoornstra is een familiebedrijf in het midden- en kleinbedrijf en gaat anders om met de medewerkers dan een beursgenoteerd bedrijf, zegt Yvette, dochter van oprichter Jan Hoornstra. “De afstand tussen management en werkvloer is gering. Als een medewerker een goed idee heeft, staan we daar altijd voor open. Wij, van onze kant, betrekken de medewerkers bij ons beleid. En dan zijn er nog de festiviteiten voor alle 180 medewerkers. Vlak voor de bouwvakvakantie komen we allemaal bij elkaar voor een biertje en de barbecue en enkele weken voor kerst nog eens. Ze krijgen bij die laatste gelegenheid dan allemaal een kerstpakket mee. En ten slotte met Nieuwjaar waar ook de partners van de medewerkers welkom zijn. Zo proberen we over de grenzen van de bedrijfsdisciplines heen een Hoornstrasfeer vast te houden. We kennen ook een heel actieve personeelsvereniging, maar daar kan Paul Gregoor meer over vertellen, want hij is de voorzitter.” Paul: “We organiseren voor de leden en hun partners jaarlijks een uitstapje in oktober. Ongeveer 145 van de 180 medewerkers zijn lid. Dat is een hoge score en zegt veel over de betrokkenheid van de mensen bij het familiebedrijf.” OPLEIDEN Bij alle bedrijfsonderdelen vind je leerlingen die er hun eerste werkervaring opdoen. Een teken dat de onderneming veel waarde hecht aan opleiding van jonge mensen. Ze komen voor een snuffelstage of via een opleidingsbedrijf, roc of hbo. En dan blijkt ook op dit punt de meerwaarde van een bedrijf dat veel disciplines in huis heeft. Je kunt ook mensen in de staart van hun loopbaan langer aan het werk houden door ze een passende functie elders in het bedrijf te geven. Yvette: “Als het vak dat iemand gekozen heeft in de praktijk toch niet zo bij hem of haar blijkt te passen, kun je zonder al te veel moeite je licht opsteken bij een andere discipline. Juist in deze tijd is het belangrijk dat bedrijven laten zien hoe divers de beroepskansen zijn in onze sector. Je kunt tot op zekere hoogte binnen onze onderneming altijd switchen naar een ander vak. En dat kan ook op latere leeftijd. Het werk bij Haaks aan een computergestuurde machine is doorgaans langer vol te houden dan de werkzaamheden van een grondwerker. We hebben nu een timmerman van 57 en die verruilt de bouwplaats voor de timmerfabriek. Hij hoeft in de fabriek niet meer te tillen en kan er werken onder geconditioneerde omstandigheden. Hij kan dus gewoon bij ons blijven. Een prima oplossing waardoor je vakmensen nog beter aan de onderneming kunt binden dan we nu al doen. Denk ook aan de afwisseling die je in de loop van je werkcarrière kunt aanbrengen. Dat past helemaal in het personeelsbeleid van een familiebedrijf, bovendien heel erg van deze tijd.” Mink Jaap: “Je hoort van alle kanten dat het moeilijk is om aan mensen te komen. Maar ik moet zeggen dat we onze vacatures redelijk snel bezet krijgen en de mensen ook voor langere tijd aan ons weten te binden. Dat zal met de regio te maken hebben, maar 16 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
BEDRIJFSREPORTAGE ik denk dat ook de specifieke sfeer binnen ons mkb-bedrijf een rol speelt. Mensen die elders niet kunnen aarden, zijn bij ons vaak op hun plek. Het dna van de genoemde bedrijfscultuur van Jan Hoornstra draagt daar zeker toe bij. Mensen krijgen hier de tijd zich te ontwikkelen en om de functie te vinden die het best bij hen past en waarin ze het best tot hun recht komen. Mede daarom zijn we ook leerbedrijf. Constant mensen opleiden en laten doorgroeien. Dat vinden we erg belangrijk. En natuurlijk gebeurt het ook wel eens dat ’t bij ons niet lukt. Nou, dan neem je in goed overleg afscheid van elkaar.” TIMMERFABRIEK HAAKS Paul werkte al bij de timmerfabriek toen Jan Hoornstra deze in 2015 overnam. Het bedrijf stond destijds bekend onder de naam Dukofa (DUivense KOzijnenFAbriek) “Jans gedachte bij de overname was natuurlijk dat de timmerfabriek goed zou passen in het plaatje dat hij voor ogen had. Maar dat moet je natuurlijk wel eerst aantonen voordat er op grote schaal geïnvesteerd wordt. Haaks heeft zich inmiddels bewezen en toen we gingen verhuizen van Duiven naar Doesburg is er flink gemoderniseerd. We kwamen van een traditioneel ingerichte fabriek met een pennen-, vlakte- en vandiktebank. En we hebben nu een hypermodern bewerkingscentrum waar we kozijnen, ramen, deuren en gevelelementen maken. Bovendien is de fabriek duurzaam en energieneutraal; het platte dak ligt helemaal vol met zonnepanelen.” Gepatenteerd verticaal infiltratiesysteem Watermanagement is één van de specialismen van Hoornstra Infrabouw. Het bedrijf heeft zelfs een patent op een verticaal drainagesysteem om straatkolken af te koppelen in gebieden op zandgronden. Direct al bij de eerste proeven in Stokkum bij ’s-Heerenberg bleek hoe effectief het systeem is. Dankzij forse buizen die tot wel tien meter diep in de bodem zijn gebracht kon bij hevige regenval het hemelwater langzaam in de grond wegzakken. Hoewel langzaam? Bij de test in Stokkum verdween 90 kuub water binnen een kwartier in de bodem. Veel gemeenten zoeken hun oplossing voor het afkoppelen in een infiltratieriool. Maar wat doe je als het riool nog tientallen jaren mee kan? Dan is verticale infiltratie een prima en vooral ook betaalbaar alternatief. Zoveel mogelijk disciplines is eigen huis. Is dat een beleidskoers waarin u zich herkent? Geef uw mening via www.bouwbelang.com 17 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG
Tekst: Geert Hilferink - Foto's: Kees Stuip ZEELAND BIEDTWAARMOGELIJK HAAKJES NAARMKB “Wij weten elkaar hier snel te vinden” Met een goede, maar kwetsbare infrastructuur en de zorg voor de juiste balans tussen het woongenot van inwoners en de behoeften vanuit het toerisme, heeft de provincie Zeeland voldoende uitdagingen. Door die samen met gemeenten, ondernemers en onderwijs actief op te pakken, bieden deze volgens gedeputeerden Dick van der Velde en Harry van der Maas vooral ook kansen. “Samen zorgen we voor leefbare kernen en houden we de provinciale economie gezond. Daarin zijn verduurzaming en innovatie belangrijke speerpunten”, zegt Van der Velde, onder meer verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening. De kwaliteit van wonen, werken en verblijven in Zeeland staat prominent op de agenda van het huidige provinciebestuur. “Kwaliteit is voor ons veel belangrijker dan kwantiteit”, zegt SGP-gedeputeerde Van der Maas, die onder meer infrastructuur en inkoop in zijn portefeuille heeft. “Inwoners waarderen de ruimte in Zeeland en de kwaliteit van hun woonomgeving. Datzelfde geldt voor de toeristen. Die komen ook voor de ruimte. Daaraan willen we niet tornen, we willen het kind niet met het badwater weggooien.” “We willen goede en voldoende geschikte en betaalbare woningen voor inwoners van Zeeland, nu en in de toekomst”, zegt VVDgedeputeerde Dick van der Velde (links). 18 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
OPDRACHTGEVER REGIONALE WONINGMARKTAFSPRAKEN In de provinciale Woonagenda hebben de provincie en gemeentendaarom beschreven hoe de belangrijkste uitdagingen op woongebied aangepakt worden. Deze uitdagingen gaan over het voorbereiden van woningen op de toekomst. “We willen goede en voldoende geschikte en betaalbare woningen voor inwoners van Zeeland, nu en in de toekomst”, zegt de VVD-gedeputeerde. Zeeland vindt het belangrijk dat plannen voor woningbouwmoeten passen bij de huidige en toekomstige woningbehoefte in de verschillende regio’s. Gemeenten moeten hiervoor regionale woningmarktafspraken maken. Dit is vastgelegd in het Omgevingsplan 2018. “Met de regionale woningmarktafspraken kunnen de vijf woningmarktregio’s De Bevelanden, Walcheren, Zeeuws-Vlaanderen, SchouwenDuiveland en Tholen zelf woningbouwplannen binnen de eigen regio op elkaar afstemmen. Hierdoor wordt gestimuleerd dat de juiste woningen op passende locaties ontwikkeld worden.” BESTAANDE BOUW UITDAGEND Binnen die woningmarktafspraken vallen alle plannen voor nieuwbouw en bestaande bouw. Van der Velde: “De bestaande bouw is daarbij een uitdaging. Met particulier bezit en woningen in handen van corporaties binnen dezelfde wijk is het niet altijd even eenvoudig om een gebiedsgerichte aanpak te organiseren. Toch slagen we er over het algemeen goed in om gezamenlijk naar mogelijkheden te kijken om de bestaande woningvoorraad te optimaliseren.” Als het gaat om de plannen voor nieuwbouw, heeft het provinciebestuur de minister van Volkshuisvesting laten weten tot 2030 ruimte te zien voor 13.000 tot maximaal 14.000 extra woningen verspreid over Zeeland. “Die aantallen zijn nodig om de groei van de Zeeuwse bevolking op te kunnen vangen” KUSTVISIE Het toerisme is een belangrijke pijler van de Zeeuwse economie. Van der Velde: “Zeker in de kustgebieden komen de toeristen graag. Plaatsen als Domburg, Veere en CadzandBad zijn grote trekpleisters. De balans tussen het woongenot van de inwoners van onze provincie en de recreatiemogelijkheden voor toeristen is nu goed in balans. Maar om dat evenwicht te bewaren, zijn we voorzichtig met verdere groei. Samen met de sector kijken we zorgvuldig naar wensen en mogelijkheden, waarbij ook voor die groei geldt dat we kwaliteit boven kwantiteit stellen.” KWETSBARE INFRASTRUCTUUR Zowel voor de inwoners van de provincie als voor de toeristen is een goede bereikbaarheid van steden, dorpen en de kust erg belangrijk. “We hebben te maken met een eilandenstructuur waarin die bereikbaarheid voor inwoners en gasten goed op orde is. En het is belangrijk om dat zo te houden, want diezelfde eilandenstructuur maakt ons wegennet ook kwetsbaar. Wegen over lange afstanden met weinig alternatieven dus je wilt uitval voorkomen”, schetst Van der Maas. Ondanks die kwetsbaarheid is de provincie volgens de gedeputeerde vooral trots op de infrastructuur. “Met de Westerscheldetunnel en de Zeelandbrug hebben we landverbindingen die meer zijn dan alleen een weg van A naar B. Mensen komen mede naar Zeeland om deze bouwwerken met eigen ogen te zien.” ONDERHOUD VOORSPELLEN Waterwegen vormen een ander essentieel Procura+ Award De bewuste inkoopkeuzes van de provincie Zeeland worden nationaal en internationaal opgemerkt. “Wij werken al jaren met een team Inkoop dat dagelijks bezig is met inkoop. Hierdoor hebben we een goed beeld van wat de markt te bieden heeft en hoe we maatschappelijk verantwoord inkopen kunnen vormgeven”, aldus Van der Maas. Terwijl hij het inkoopbeleid toelicht, loopt hij naar een kast en pakt een trofee. “Niet alleen mooie woorden, we hebben in 2021 met ons inkoopbeleid de Europese innovatieprijs voor inkopen, de Procura+ Award gewonnen.” De award wordt elk jaar uitgereikt aan Europese overheidsinstanties die bijzonder innovatief of duurzaam hebben aanbesteed. De provincie Zeeland won in 2021 met haar inkoopbeleid de Europese innovatieprijs voor inkopen, de Procura+ Award. Met het biobased asfalt dat is gebruikt bij de aanpak van de Traktaatweg. “Samen met de andere deelnemers in dit programma hebben we in 2021 en WOWprijs gewonnen”, zegt Van der Maas. 19 NUMMER 4 - 2022 | BOUWBELANG
OPDRACHTGEVER bijvoorbeeld met het Waterschap en met Rijkswaterstaat. Gezamenlijk werken aan onderhoud betekent voor ons ook het delen en bundelen van kennis en kunde. Dat leidt uiteindelijk altijd tot een efficiënte oplossing”, aldus Van der Maas. Concreet voorbeeld daarvan is de gladheidbestrijding. “Daarvoor werken we samen met Rijkswaterstaat, het Waterschap en alle gemeenten. We combineren alle materieel en personeel en kunnen het strooibeleid in de hele provincie zo waarborgen.” Volgens de gedeputeerde past het bij de ‘Zeeuwse schaal’. “We weten elkaar hier snel te vinden.” MKB IN BEELD Geldt dat ook voor het Zeeuwse mkb in de bouw en infra? Heeft Zeeland als opdrachtgever oog voor het mkb of is toch de prijs leidend? Van der Maas glimlacht. “Dat laatste is zeker niet het geval. Wij kiezen altijd voor de beste oplossing met maatschappelijk verantwoord investeren als uitgangspunt. Daarop is ons inkoopbeleid gestoeld. Wij zien natuurlijk het liefst dat onze investeringen terugvloeien in de Zeeuwse economie, dus daar waar mogelijk bieden we haakjes naar het mkb.” Zo wordt bij grote infraprojecten actief geprobeerd ommkb-bedrijven in onderaanneming een rol te bieden. “Wij kennen het Zeeuwse mkb, ook in bouw en infra. Met hun kwaliteit en kennis kunnen zij echt bijdragen aan grote en kleinere werken in de provincie. En onze ervaring leert dat de vertegenwoordiging van het mkb bij projecten groot is omdat de hoofdaannemers weten wat ze aan die Zeeuwse bedrijven hebben.” DUURZAAMHEID EN INNOVATIE CENTRAAL Ook Van der Velde benadrukt dat de prijs niet het belangrijkste onderdeel van het gunningsproces is. “We stellen duurzaamheid en innovatie centraal en daarop vragen we ook uit. Op die manier willen we samen met de markt werken aan klimaatdoelstellingen, maar ook aan de regionale economie. Zo hebben we ook miljoenen vrijgemaakt voor de verduurzaming van bedrijventerreinen.” Volgens Van der Maas is het uitvragen naar innovatieve oplossingen een bewuste keuze. “Als je het niet uitvraagt dan komt er vanuit de markt ook geen innovatie. Goed voorbeeld daarvan is het biobased asfalt dat is gebruikt bij de aanpak van de Traktaatweg. De aannemer wilde het graag toepassen, maar had ons daarbij wel nodig. Door zo samen in nieuwe en duurzame oplossingen te investeren, stimuleren we de markt in de ontwikkeling van toekomstbestendige materialen.” CROSS-SECTORALE SAMENWERKING Het biobased asfalt komt voort uit CHAPLIN, wat staat voor Collaboration in aspHalt Applications withLIgniN. Hierin werken bedrijven, overheden en research- en technologiepartijen cross-sectoraal samen. Door bitumen, de fossiele grondstof in asfalt,te vervangen door lignine wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het vergroenen van de wegenbouw.v De prijs is een initiatief van het PlatformWOW dat kennisdeling en samenwerking tussen weg-, vaarweg- en waterbeheerders bij de overheid stimuleert. “Onze eilandenstructuur maakt ons wegennet ook kwetsbaar. Wegen over lange afstanden met weinig alternatieven dus je wilt uitval voorkomen.” Verdient uw opdrachtgever redactionele aandacht, omdat hij een mkb-gericht aanbestedingsbeleid voert? Laat het de redactie weten en stuur een mailtje naar arie@bouwbelang.com. Harry van der Maas “Wij zien natuurlijk het liefst dat onze investeringen terugvloeien in de Zeeuwse economie, dus daar waar mogelijk bieden we haakjes naar het mkb.” Dick van der Velde: “Met particulier bezit en woningen in handen van corporaties binnen dezelfde wijk is het niet altijd even eenvoudig om een gebiedsgerichte aanpak te organiseren.” onderdeel van de Zeeuwse infrastructuur. Van der Maas: “Om te zorgen dat het vervoer over het water en land ongehinderd voort kan, is continu onderhoud aan bruggen, sluizen en dammen noodzakelijk. Daar ligt een grote opgave in Zeeland en om dat nu en in de toekomst goed te blijven uitvoeren, wordt het voorspellen van beheer en onderhoud steeds belangrijker.” Met name de bewegende delen van sluizen, bruggen en dammen zijn kwetsbaar. “Er zijn vastgestelde onderhoudsplanningen waarmee gewerkt wordt, maar de praktijk is altijd weerbarstiger dan de theorie. Monitoren is daarom beter omdat je actueel inzicht hebt in de staat van onderdelen. Zo hebben we de bewegende delen van de Zeelandbrug voorzien van sensoren, waarmee we jaren vooruit kunnen voorspellen wanneer onderhoud of vervanging nodig is. Dat biedt assetmanagement en het bekeerkader beter inzicht en daarmee kunnen onderhoudsplanningen nog nauwkeuriger opgesteld worden.” KENNIS EN KUNDE BUNDELEN Werkt de provincie Zeeland op het gebied van wonen nauw samen met marktpartijen, ook als het gaat om de infrastructuur trekt het bestuur graag op met partners. “Daar waar mogelijk zoeken we samenwerking, “We hebben de minister van Volkshuisvesting laten weten tot 2030 ruimte te zien voor 13.000 tot maximaal 14.000 extra woningen verspreid over Zeeland.” 20 BOUWBELANG | NUMMER 4 - 2022
www.bouwbelang.comRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=