NR 2 -APRIL 2022 1 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG PLATFORMVOOR BOUW& INFRA VAN AANNEMERSFEDERATIE NEDERLAND nu ín BouwBelang Studenten Hogeschool oefenen op Hanzekwartier Pieter Grinwis (CU): ‘Bouw ook in plattelandsdorpen’ Uitgelicht: Gereedschappen kopen, huren of leasen? ‘Graag een heldere norm voor circulair slopen’ Jonge Sloopvakman: ‘Circulaire ambitie belangrijke drijfveer’
Sanitair Klimaatbeheersing Elektrotechniek Dakbedekking Lood - Koper - Zink Gereedschappen Bouwmaterialen IJzerwaren WWW.VIHAMIJ.NL Een hoog serviceniveau tegen eerlijke prijzen 37 filialen verspreid over heel Nederland Vóór 16:00 besteld de volgende dag geleverd * Vóór 18:00 besteld de volgende dag al af te halen * * bij voorraadsartikelen
3 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG INHOUD BOUW BELANG Coverfoto Onder het motto ‘Circulair slopen is de bouw ver vooruit’ heeft sloop- en demontagebedrijf C.A. de Groot het voormalige FIOD-gebouw in Haarlem-Schalkwijk gesloopt en gestript waarbij is ingezet op duurzaamheid en circulariteit. Het Alkmaarse bedrijf heeft dat aangepakt volgens de richtlijnen van de Verificatieverklaring Circulair Sloopproject. Bedrijfsleider Rob Veldt ziet circulair slopen niet alleen als een manier om kringlopen te sluiten… 16 Binnenstedelijke verdichting staat voorop Noord-Hollandvindt leefbarekleinekernen, eengezondestedelijke regioeneen vitaal landelijkgebiedbelangrijk. Zonder eendynamischmidden- enkleinbedrijf gaat dat niet lukken, zegt CeesLoggen, gedeputeerdeRuimtelijkOrdeningen Wonen. 10 Bouwen aan gemeenschappen Huizenbouwen iszoveelmeer dan stenenstapelen, het isbouwenaan gemeenschappen, vindenzebij de ChristenUnie. EnPieterGrinwismag dat voor zijnpartij uitdragen inde TweedeKamer. 22 ‘De beste leerschool is de praktijk’ Velemkb-ondernemersworstelen met devraaghoezeantwoordmoeten gevenopdevragenvanvandaagen morgen. Endan ishet heel fijndat er een lichting ingenieursopdedrempel staat dieal geoefendheeft inde praktijk. 30 Uitgelicht Tools Kopen, huren of leasen? Nieuwe serie accu-haakse slijpers Ook het zwaardere werk snoerloos Verder in dit nummer 05 Voorwoord Riek Siertsema + colofon 06 Nieuws 09 Fiscale Tips Alfa Accountants 26 Jonge Vakman: “Wij werken aan de toekomst van de bouw” 29 Column Joost Haest 36 Column hoofdredacteur Arie Grevers IN DEZE UITGAVE 37 MAAK VAKOPLEIDING AANTREKKELIJKER! 40 FLEXWERK WORDT DUURDER 42 MINDER AANRIJDINGEN OP DE WERKLOCATIE PLATFORMVOOR BOUW& INFRA VAN AANNEMERSFEDERATIE NEDERLAND JAARGANG 14 - NUMMER 2 - APRIL 2022 Wkb (deel 6) Rolverdeling nog niet ingedaald en het gevoel van noodzaak bij een deel van controles ontbreekt soms bij aannemers. Dat zijn een paar van de bevindingen van begeleiders van proefprojecten Wet kwaliteitsborging voor het bouwen bij gemeente Emmen. 19
VEILIG WERKEN Vanuit AIC vinden wij veiligheid op de bouwplaats erg belangrijk. Daarom wordt er geïnvesteerd in innovatieve producten die een bijdrage kunnen leveren aan de veiligheid op de bouwplaats. De Sundo zonnebrandpaal is zo’n innovatie waarmee mensen die veel buiten werken zichzelf kunnen beschermen tegen UV-straling. Uit de cijfers van het KWF blijkt dat jaarlijks zo’n 70.000 mensen de diagnose huidkanker krijgen. Daarom is het een belangrijk punt binnen de Cao Bouw en Infra 2021 en 2022 en onderdeel van veel Risico inventarisaties vanuit de Arbowet. V E I L I G W E R K E N SUNDO ZONNEBRANDPAAL AIC STEUNT HET PERSONALISEERBAAR De Sundo zonnebrandpaal is volledig te personaliseren volgens uw wensen. Bijvoorbeeld met uw bedrijfslogo. ONLINE DASHBOARD Het onl ine dashboard geef t automatisch meldingen voor palen die bijna leeg zijn en daardoor is het hervullen erg eenvoudig. Via de app krijgt de beheerder het signaal de zonnebrandpaal te vullen. DATA-VERZAMELING Door de data verzameling wordt het mogelijk om het smeerpatroon van uw personeel in kaart te brengen. STAANDE OF WANDMODULE Staande module: voeding door middel van zonnepaneel. Wandmodule: voeding door middel van 230 V aansluiting. Al 65 jaar AIC #bouwermee 0341 - 413341 info@aic.nl Industrieweg 19 3846 BB Harderwijk www.aic.nl #bouwermee VOORDELEN ZONNEBRANDPAAL • voldoet aan Arbowet 2021-2022 • beschermt tegen UV-blootstelling • goed herkenbaar op de bouwplaats • 750 smeerbeurten • steunt KWF • overal inzetbaar
Het zijn onzekere tijden met veel ellende binnen Europese grenzen. En daarvan ondervinden we ook hier in Nederland de gevolgen. Maar afgezet tegen het menselijke leed dat de burgers van Oekraïne te verduren hebben, is het gênant je over materiële zaken en prijsstijgingen te beklagen. Je kunt hooguit zeggen dat de internationale spanningen praktisch alles wat we schrijven over ontwikkelingen in het licht van dagkoersen plaatst. Maar bij de pakken neerzitten is wel het meest contraproductieve dat je kunt doen. En dat doen we – geheel in lijn met ons mkb-karakter – dan ook niet. Voor u ligt weer een prachtig nummer van BouwBelang met uitgelezen artikelen die op een positieve wijze aandacht vragen voor de alledaagse praktijk van de mkb-infra- en bouwondernemer Ik lees over jonge aanstormende ingenieurs die zich met een praktijkcase voorbereiden op een baan in de bouwsector. Misschien komen ze wel bij u werken, misschien bij uw collega. Het aardige is, dat u de kansen om bouwtalenten aan te trekken aanzienlijk kunt verhogen, als u stageplaatsen aanbiedt. Het blijkt namelijk dat vrijwel alle jonge mensen die van de bouwopleidingen komen, aan de slag gaan bij de bedrijven waar ze hun stage gelopen hebben. Verder laten we Peter Grinwis, bevlogen Tweede Kamerlid van de ChristenUnie, aan het woord. Hij pleit in het kader van de bouwopgave tot 2030 voor meer woningbouw in de kleine kernen van landelijke gebieden. Kleine projecten op mkb-maat, dat horen we graag! Daar moet hij dan wel minister Hugo de Jonge van overtuigen, want die steekt in op grootstedelijke inbreiding, getuige zijn eerste brief over de aanpak van de woningnood. Maar Grinwis heeft een sterk argument: hij wordt namelijk geruggensteund door afspraken in het coalitieakkoord. Verder zou hij graag zien dat wethouders wat meer lef tonen. Kortom voldoende inspiratiestof om ook zelf – als mkb-ondernemer – het gesprek aan te gaan met de gemeentebesturen en hen te wijzen op hun verantwoordelijkheid voor werkgelegenheid en leefbaarheid. Of bent u al op constructieve wijze in gesprek? Laat het dan onze redactie even weten, want zulke voorbeelden hangen we – ter lering van iedereen – graag aan de grote klok. Riek Siertsema, voorzitter Aannemersfederatie Nederland © 2022. Nederlandse HandelsUitgaven. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevens-bestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste geweten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/ of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van deze uitgave wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. BouwBelang verschijnt vijf keer per jaar in de maanden februari, april, juli, september en december in een oplage van van 10.000 exemplaren. UITGEVER Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra Nieuweweg 226, 3905 LTVeenendaal Telefoon: (0318) 544 900 E-mail: secretariaat@aannemersfederatie.nl www.aannemersfederatie.nl ONTWIKKELING EN REALISATIE Nederlandse HandelsUitgaven Maagdenburgstraat 22, 7421 ZC Deventer Telefoon: (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl www.handelsuitgaven.nl BLADMANAGEMENT Frank de Groot REDACTIE Arie Grevers (hoofdredacteur) E-mail: arie@bouwbelang.com Frank de Groot Geert Hilferink REDACTIEADRES Nederlandse HandelsUitgaven Postbus 2273, 7420 AG Deventer E-mail: redactie@bouwbelang.com COÖRDINATIE Rielèn van der Hoek FOTOGRAFIE Kees Stuip ILLUSTRATIES Hennie Vaessen VORMGEVING EN PREPRESS RonaldWientjes, Create-by ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Nederlandse HandelsUitgaven Hugo Arends Telefoon: (0570) 861007 E-mail: advertentie@bouwbelang.com ABONNEMENTEN, ADRESWIJZIGINGEN, EN OPZEGGINGEN E-mail: info@bouwbelang.com DRUK Damen Drukkers Postbus 14 4250 DAWerkendam 5 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG COLOFON VOORWOORD PLATFORM VOOR BOUW & INFRA VAN AANNEMERSFEDERATIE NEDERLAND Gevraagd: wethouders met lef
Tekst: Geert Hilferink 6 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022 Nieuws en achtergronden kunnen, eventueel voorzien van foto (digitaal beeld minimaal 300 dpi), worden gestuurd naar: redactie@bouwbelang.com of naar: Nederlandse HandelsUitgaven, Postbus 2273, 7420 AG Deventer NIEUWS ONDERZOEK ABNAMRO: Oorlog Oekraïne bedreigt bouwprojecten ■ In een recent gepubliceerd onderzoek over bouwmaterialen waarschuwen deskundigen van ABN AMRO voor het mogelijk uitstellen, of zelfs afblazen van bouwprojecten in Nederland door de oorlog in Oekraïne. De vorig jaar al fors gestegen prijzen van bouwmaterialen, in combinatie met een veel lager consumentenvertrouwen door de inval van Rusland, vormen de voornaamste redenen van deze waarschuwing. Ten opzichte van februari 2021 lagen de prijzen van veel bouwmaterialen dezelfde maand dit jaar fors hoger. Zo zijn de prijzen van houten verpakkingsmaterialen, ijzer, staal en gewalste producten van staal tussen de 60 en 70 procent gestegen. Die enorme prijsstijgingen zijn volgens de onderzoekers het gevolg van het wereldwijde herstel van de economie, waardoor de vraag naar producten en energie voor de productie daarvan sterk steeg. In de nu gepresenteerde cijfers zijn de gevolgen van de oorlog in Oekraïne nog niet verwerkt, maar ABN AMRO stelt dat die de situatie verder verergerd. VERLAAGDE EXPORT EN HOGE ENERGIEKOSTEN Hoewel slechts een klein deel van het hout dat in Nederland gebruikt wordt uit Rusland en Oekraïne komt, zorgt de verlaagde export uit die landen voor een stijgende prijs. Hetzelfde geldt voor materialen zoals staal. Zo heeft een grote producent een fabriek in Oekraïne moeten stilleggen, waardoor het aanbod verder daalt. Voor bouwmaterialen die regionaal of lokaal geproduceerd worden, verwachten de onderzoekers van ABN AMRO dat ook die prijzen de komende maanden verder gaan stijgen. Tot nu toe stegen de prijzen van die producten niet of minder snel, maar door de stijgende energieprijzen worden de productiekosten evenredig hoger. Die extra kosten gaan fabrikanten doorberekenen. FLINKE DISCUSSIES Gekoppeld aan een sterk verminderd consumentenvertrouwen door de oorlog in Oekraïne verwacht ABN AMRO dat mensen minder snel een nieuw huis willen kopen en bedrijven minder snel bereid zijn om in een nieuw gebouw te investeren. Volgens de onderzoekers komen door deze ontwikkelingen de marges van veel bouwers onder druk te staan. Aannemers willen de prijsstijgingen doorberekenen aan opdrachtgevers. In het rapport schrijft ABN AMRO dat er nu al ‘flinke discussies’ worden gevoerd tussen aannemers en projectontwikkelaars over die extra kosten. ‘Als ze daar niet uitkomen, leidt dit tot uitstel of kan het zijn dat veel projecten in hun geheel niet doorgaan’, zo is te lezen in het rapport.
7 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG AFNL ROEPT OP TOT COULANCE BIJ ENORME PRIJSSTIJGINGEN Kabinetsmaatregelen eerste stap naar oplossing ■ Het is volgens Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra goed dat het kabinet extra maatregelen heeft aangekondigd om de prijzen van brandstof te dempen met een accijnsverlaging en burgers te helpen hun koopkracht een beetje op niveau te houden in verband met de stijgende energieprijzen. Dit is een eerste stap naar een oplossing voor de enorme prijsstijgingen. Echter, zo waarschuwt AFNL, de onzekere economische situatie door de oorlog in Oekraïne rijkt verder dan energie- en brandstofprijzen. Daarom roept de Aannemersfederatie alle partijen in de bouwketen op om redelijkheid en billijkheid in acht te nemen. Ook vraagt ze publieke en particuliere opdrachtgevers hierin eveneens hun verantwoordelijkheid te nemen en coulant en oplossingsgericht te zijn. ONTREGELING BRENGT PROBLEMEN Ook de prijzen van andere grondstoffen en transport stijgen enorm. Niet alleen ten gevolge van de energieprijzen om deze producten te fabriceren en de brandstofprijzen voor transport naar en aanleg van werken. Maar ook doordat de import van grondstoffen en materialen vanuit bij de oorlog betrokken landen wordt stilgelegd. De ontregeling die hierdoor ontstaat zal veel bedrijven in problemen brengen, schetst AFNL. Dergelijke bijzondere en onvoorziene omstandigheden met enorme prijsstijgingen kunnen niet eenzijdig bij mkb-aannemers in bouw- en infra worden neergelegd. OPROEP AAN OPDRACHTGEVERS De AFNL begrijpt dat er tijd nodig is om deze maatregelen in te regelen. Maar een ingangsdatum van 1 juli 2022 voor de btwverlaging van 21 naar 9 procent op energie is nog wel erg ver weg. De Aannemersfederatie is wel verheugd dat de accijnsverlaging met 21 procent op benzine en diesel op 1 april 2022 kan ingaan. Dit dempt een deel van de enorme prijsstijging, echter mkbaannemers en hun opdrachtgevers –publiek en particulier – hebben met uitzonderlijk hoge prijsstijgingen van doen en veel ondernemers kunnen de gestegen prijzen moeilijk doorberekenen. De Aannemersfederatie roept daarom opdrachtgevers, zowel publiek als particulier, op coulant te zijn en ook zelf hun verantwoordelijkheid in deze problematiek te nemen.
Tekst: Geert Hilferink AANNEMERSFEDERATIE VERHEUGD OVER INSTEMMINGWETSVOORSTEL Halveren wettelijke betaaltermijn grootbedrijf goed voor mkb ■De instemming van de Tweede Kamer met het wetsvoorstel om de maximale betaaltermijnen voor het grootbedrijf aan het mkb te verkorten van 60 naar 30 dagen,is door Aannemersfederatie Nederland Bouw en Infra (AFNL) met grote tevredenheid ontvangen. Het is een reeds lang gekoesterde wens van mkb-ondernemers in bouw en infra, waardoor hopelijk snel een einde komt aan het fenomeen dat mkb-aannemers als ‘kredietverstrekker’ fungeren voor grote bedrijven. Uit onderzoek van de AFNL blijkt telkens weer dat mkbaannemers lang moeten wachten op betalingen en dat betaaltermijnen regelmatig eenzijdig worden opgerekt naar 60 dagen of langer. Ook tijdens de coronacrisis moesten mkb-aannemers regelmatig eenzijdig opgelegde langere betaaltermijnen accepteren. VIERDE WETSVOORSTEL Gevolg hiervan is dat bij mkb-ondernemers een tekort aan werkkapitaal ontstaat, waardoor zij in financiële problemen kunnen komen. Het CBS had vorig jaar al berekend dat voor het gehele mkb een financieringsgat was ontstaan van 55 miljard euro ten nadele van het mkb. Dit gat kan worden gedempt door ‘gewoon’ op tijd te betalen. Hetgeen hopelijk snel wordt gerealiseerd als ook de Eerste Kamer instemt met dit inmiddels vierde wetsvoorstel om betaaltermijnen te bekorten. 8 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022 LANDELIJKE REGIE VOLGENS MINISTER ‘HARD NODIG’ Kabinet maakt prestatieafspraken ■ “Als we wonen overlaten aan het vrije spel der krachten, geldt het recht van de sterkste en raken mensen in de knel.” Met die woorden presenteerde minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onlangs het Nationale Woon- en Bouwagenda en het programma Woningbouw. Hierin gaat het kabinet afdwingbare afspraken maken over de snelle bouw van nieuwe en betaalbare woningen. De gepresenteerde prestatieafspraken worden gemaakt met provincies, gemeenten, woningbouwcorporaties en marktpartijen. Aan het eind van 2022 moet inzichtelijk zijn in welke regio er jaarlijks hoeveel nieuwe woningen bij moeten komen. Voor 2031 moeten 900.000 nieuwe woningen worden gebouwd. 250.000 daarvan moeten sociale huurwoningen worden, 350.000 worden voor de middenhuur en betaalbare koopwoningen, zo is in de plannen te lezen. Een van de voorwaarden om de aantallen te kunnen halen, is een jaarlijkse bouwproductie van 100.000 woningen per jaar vanaf 2024. Daar worden ook de jaarlijkse 15.000 zogenoemde flexwoningen bij opgeteld, waar mensen tijdelijk wonen en uiteindelijk uit doorstromen naar een reguliere woning, als ook de 15.000 winkels en kantoren die tot woonruimte worden omgebouwd. AMBITIEUZE PLANNING Dat de minister en het kabinet serieus werk willen maken van de woningbouwagenda blijkt uit de ambitieuze planning die De Jonge presenteert. Zo moet een eerste indicatie van de aantallen per regio nog voor de zomer van dit jaar zijn vastgesteld. Op 1 oktober moet per provincie zijn vastgesteld hoeveel, en ook welk type, woningen de komende jaren worden gebouwd. Deze prestatieafspraken worden vervolgens vertaald naar concrete aantallen en typen per gemeente. Voor 1 januari 2023 moeten de afspraken daarvoor zwart op wit staan. MOGELIJKHEDEN OM IN TE GRIJPEN Als gemeenten achterblijven in de uitvoering van de gemaakte afspraken, dan kan
GERRALD HEIJNEN is senior belastingadviseur bij Alfa Accountants en Adviseurs in Barneveld Regeren is vooruitzien De uitdrukking ‘Regeren is vooruitzien’ wil zoveel zeggen als: de bestuurder zal rekening moeten houden met de toekomst. Wat zie je daarvan terug in onze politiek? Allerlei mooie verkiezingsbeloftes worden gemaakt die vervolgens moeten worden omgezet in beleid. En waar komt dat beleid dan op neer? Een regeerakkoord dat bestaat uit compromissen. Natuurlijk kijk ik naar de fiscale plannen voor de komende jaren. Wat je daar voorbij ziet komen heeft niet veel te maken met ‘regeren is vooruitzien’. Neem nou de verlaging van de overdrachtsbelasting naar 0%? Heeft dat geholpen voor starters? Naar mijn mening niet. De starters gingen gewoon meer bieden want ze hadden 2% extra te besteden. En de beleggers, werden die afgeschrikt door 2% verhoging van de overdrachtsbelasting? Voor zover ik kan beoordelen niet. Want ook met de verhoging van de overdrachtsbelasting bleef het rendement op deze woningen prima. En anders doe je de huur gewoon wat omhoog. Alfa wil graag met haar klanten vooruitzien. Daarom hier wat overwegingen van mij waarover u kunt nadenken. Is het verstandig om de startersvrijstelling gelijk bij je eerste woning te benutten? De startersvrijstelling geldt tot je 35e verjaardag en maximaal voor een woning tot € 400.000,-. Als je nu begin 20 bent en je koopt een woning van € 150.000,- en je doet een beroep op de startersvrijstelling, dan laat je mogelijk een toekomstig voordeel lopen van maximaal € 5.000,-. Doe je geen beroep op de vrijstelling en de vrijstelling wordt afgeschaft dan heb je spijt dat je het niet gedaan hebt. Het is dus verstandig om als starter na te denken wanneer je de vrijstelling benut. TONNETJES REGELING In hetzelfde pakket zit naar mijn mening ook de afschaffing van de tonnetjes regeling. Deze regeling is ooit in het leven geroepen om de woningmarkt vlot te trekken. Nu de woningmarkt oververhit is wordt er geopperd om deze af te schaffen om zo de kansen op de woningmarkt voor de minder vermogende te laten toenemen. Maar gaat dat echt helpen? Als ouders hun kind willen helpen op de woningmarkt laten zij zich echt niet afschrikken door 10% schenkbelasting over dit bedrag. Dit is niet eens 10% van dit bedrag. Immers de andere vrijstellingen blijven gewoon bestaan. Afschaffen is naar mijn mening om een andere reden voor de overheid nog een dure oplossing ook. Iedere ton die geschonken wordt levert een voordeel op voor de staat omdat er minder hypotheekrenteaftrek wordt geclaimd. De mogelijkheid om een ton te schenken ten behoeve van de aanschaf van een eigenwoning blijft tot en met 2023 bestaan. Mocht u in de gelegenheid zijn hiervan gebruik te maken dan zou ik dat zeker doen. Want regeren is vooruitzien. FISCALE TIPS MELDPUNT LANGER OPEN De Aannemersfederatie is blij dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) het Meldpunt achterstallige betalingen, waar mkb-ondernemers te late betalingen anoniem kunnen melden, langer openhoudt. De AFNL is zeer benieuwd naar de evaluatie van de ACM over de naleving en registratie van betaaltermijnen. Het Kabinet had aangegeven om, op basis van onder meer deze evaluatie, onderzoek te doen naar onafhankelijk toezicht op het niet naleven van de betaaltermijnen. De AFNL hoopt dat ook nog gekeken wordt naar de systematiek van de renteboete, die in de praktijk van het mkb een lastige is. Voor een mkb-bedrijf dat zijn opdrachtgever zelf de renteboete moet opleggen, is het de vraag of dit werkt, daar dit direct invloed heeft op de relatie opdrachtgever – opdrachtnemer. OOK AANDACHT OFFERTETERMIJNEN Voorts hoopt de AFNL dat het kabinet en de Kamer ook willen kijken naar het beperken van het oprekken van offertetermijnen door overheidsopdrachtgevers. Die langere termijnen leiden eveneens tot oprekking van de betalingstermijnen. Vanuit MKB INFRA (de mkb-aannemers in de infrasector, aangesloten bij AFNL), hebben inmiddels drie pilots met overheidsopdrachtgevers tot positieve resultaten voor zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers geleid. De systematiek die bij deze pilots is gebruikt, kan met wat ondersteuning vanuit de overheid zo worden uitgerold naar andere overheidsopdrachtgevers. 9 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG NIEUWS de provincie een aanwijzing geven. Die neemt dan de woningbouwtaak van een gemeente over. Als provincies niet presteren, kan de minister ingrijpen. De Jonge wil daarvoor meer wettelijke mogelijkheden om in te grijpen en de woningbouw te versnellen. Daarbij denkt hij onder meer aan het verkorten van procedures. Aanpassingen die hij wil regelen in een wet op de regie op de volkshuisvesting. “De tijd van vrijblijvendheid is echt voorbij. De woningnood is te groot”, aldus de minister tijdens de presentatie van de plannen.
CHRISTEN UNIE: GEEF BOUWRUIMTE AAN KLEINE KERNEN IN LANDELIJKE GEBIEDEN Tekst: Arie Grevers - Foto's: Kees Stuip Bouwen aan gemeenschappen Pieter Grinwis (ChristenUnie) tegen wethouders: “Pak voor de aardigheid eens de fiets en tel de veldjes en braakliggende terreintjes in je gemeente,waar je gemakkelijk een flexwoning op kwijt kunt.” Bouwbeleid is één van de knoppen waar je aan kunt draaien om onze samenleving socialer te maken. Die visie vind je terug in de opvattingen over het toestaan van bouwruimte rond de kleine kernen in landelijke gebieden en over de differentiatie van het woningbouwprogramma’s in de grote steden. En dat is ook goed voor de mkbbouwer. Aan het woord is Pieter Grinwis van de ChristenUnie. Hij is woordvoerder onder meer voor wonen. 10 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022
INTERVIEW Huizen bouwen is zoveel meer dan stenen stapelen, het is bouwen aan gemeenschappen, vinden ze bij de ChristenUnie. En Pieter Grinwis mag dat voor zijn partij uitdragen in de Tweede Kamer. Hij is ondermeer woordvoerder op de thema’s klimaat, energie, volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en infrastructuur. Bij een relatief kleine fractie heb je doorgaans een omvangrijke portefeuille. Maar Pieter oogt fit for the job. Moeiteloos schakelt hij over op de interviewonderwerpen, nadat hij de laatste hand gelegd heeft aan de tekst voor zijn bijdrage aan een commissiedebat over het Nationale Groeifonds. Het debat heeft hij op het laatste moment moeten overnemen van zijn collega woordvoerder EZ, Stieneke de Graaf die elders verplichtingen had. Wie even de moeite neemt en googled met ’21 maart instelling nationaal groeifonds’ om de inleiding van Pieters bijdrage te beluisteren zal merken, dat de inhoud van de bijdrage in het verlengde ligt van de gedachte die ten grondslag ligt aan de CU-kijk op de woningbouwopgave tot 2030. In de genoemde inleiding haalt hij de woorden aan die voormalig Shell-topman Gerrit Wagner in de jaren ’80 met enige regelmaat uitsprak: ‘don’t back the losers, pick the winners’ – je moet de meest krachtige regio’s ondersteunen en de rest zoekt het maar uit. Pieter en zijn partij willen juist het omgekeerde: een lans breken voor de minderbedeelde regio’s. De sterke regio’s redden het wel op eigen kracht. En dat blijkt ook de rode draad in de onderwerpen die in het vraaggesprek met BouwBelang aan de orde komen. GEEF KLEINE KERNEN BOUWRUIMTE! Hoe en waar realiseer je de woningbouwtargets van 100.000 woningen per jaar tot 2030? En hoe maak je de doelstellingen geloofwaardig? Knopen hakken, bouwgrond toewijzen en aan de slag. Dat is de kortste samenvatting van Pieters antwoorden. In de meer uitgebreide versie hieronder, is de genoemde verbondenheid met de minderbedeelde regio’s en ook bevolkingsgroepen nooit ver weg. “Het is mooi dat minister Hugo de Jonge voortvarend aan de slag is gegaan met de plannen voor woningbouw. Hij heeft daarover onlangs een prachtige brief aan de Kamer gepresenteerd. Toch wil ik er graag een kanttekening bij plaatsen. Hij legt vooralsnog het zwaartepunt namelijk wel erg eenzijdig bij grootstedelijke ontwikkelingen in het westen van het land. Dus daar waar relatief snel de grote aantallen te behalen zijn. Wij zeggen: vergeet de kleine plattelandskernen niet! Daar is de behoefte aan nieuwbouw niet minder groot. Er zijn vaak niet eens genoeg kavels beschikbaar om te bouwen voor de eigen jongeren. Deze moeten dan met tegenzin hun woongeluk elders zoeken. Ik vraag me dan af: wat doet dat met zo’n gemeenschap? Met de voorzieningen? En uiteindelijk met de leefbaarheid? Niet veel goeds, vrees ik. Geef die kernen de ruimte! Gemeenten willen wel, maar je ziet dat de provincie vaak uitbreidingen blokkeert. Of ze stellen randvoorwaarden die niet passen bij kleine dorpskernen. De dorpskernen mogen dan wel bouwen, maar alleen als er bijvoorbeeld 45 woningen per hectare gerealiseerd worden, terwijl er in de rest van het dorp maar 25 woningen per hectare staan. Verder lijkt het ons een goed plan om oude regelingen die tot doel hadden het platteland leefbaar te houden weer uit de kast te halen en af te stoffen, bijvoorbeeld de rood-voorroodregeling. De intensieve veehouderij zal, hoe je het ook wendt of keert, door de stikstofproblematiek afnemen en dan moet je toch iets met die bebouwde percelen in landelijke gebieden. Laat er mensen wonen – maar wel met in achtneming van het landelijke karakter van de omgeving, natuurlijk . Je realiseert misschien niet de grote aantallen, maar bouwt wel aan het behoud van een gemeenschap. De provincies kunnen de projecten ook bundelen, zodat het opgeteld toch nog om honderden woningen gaat. Het is nog niet te laat. Het platteland is nog goed leefbaar, al zie je – door de uittocht van jongeren – dat het voorzieningenniveau begint te verschralen. Kies je de insteek zoals ons die voor ogen staat, dan is dat ook goed nieuws voor mkb-bouwers, de achterban van de Aannemersfederatie. Het gaat per project immers doorgaans om kleine aantallen woningen, keurig op maat van het mkb. En dan snijdt het mes aan meerdere kanten. Je zorgt voor werkgelegenheid in de kleinere kernen, de jongeren kunnen blijven wonen en werken in de gemeente waar ze graag willen blijven en – als bekend – steunt het mkb de lokale verenigingen en dat is weer goed voor de versterking van de gemeenschap. Precies wat wij willen. Bovendien speel je in op de thuiswerktrend, die door corona een boost heeft gekregen.” BEGIN MET FLEXWONINGEN EN TRANSFORMATIE Pieter Grinwis bepleit verder dat gemeenten de mogelijkheden van transformatie en de kansen op inzet van flexwoningen optimaler dan nu het geval is, moeten benutten. “Daardoor kan gewenste jaarproductie van 100.000 woningen al in de eerstvolgende jaren binnen handbereik komen. Op termijn verwacht ik dat het effect van flex 11 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG “De boodschap aan provincies is helder: zorg dat er bouwruimte komt. En aan gemeenten: bouw woningen.
INTERVIEW kommen realiseren. De rest buitenstedelijk en daar heb je ongeveer 1,2 procent van de agrarische grond voor nodig. Macro gezien is het allemaal peanuts. Het coalitieakkoord zegt kort door de bocht: wijs gebieden aan en bouw woningen. Voeg wijken toe aan de randen van steden en in de buurt van bestaande infrastructuur. We kennen allemaal wel die stations in de middle of nowhere. Je vraagt je dan af, waar zijn de huizen. Daar kun je gewoon direct aan de slag. De boodschap aan provincies is helder: zorg dat die ruimte er komt. En aan gemeenten: bouw woningen. De minister neemt de regierol op zich. Hij mag knopen doorhakken over gebieden waarover al jarenlange gediscussieerd wordt. De stroperigheid moet eruit gehaald worden.” LUISTER NAAR ADVIES DELTACOMMISSARIS Veel van de voorgenomen bouwplannen bevinden zich in de lage delen van Nederland, op slappe bodem of in klimaatgevoelige gebieden. Dat is wel een punt van zorg, vindt Pieter. “De minister zou er verstandig aan doen goed naar de adviezen van de deltacommissaris te luisteren (zie ook: pag 10, BouwBelang 1 2022, interview met deltacommissaris Peter Glas). Dat kan in de toekomst veel ellende voorkomen als we door de opwarming van de aarde meer moeite moeten doen om droge voeten te houden. Ook om die reden is het verstandig het oog oostwaarts te richten naar bijvoorbeeld knooppunt Arnhem-Nijmegen, Food Valley (Wageningen, Ede en Veenendaal) en de regio’s Zwolle, Twente en Oost-Brabant. In al die gebieden is nog veel ruimte onbenut.” DRAAGKRACHT PER PORTIEK Ten slotte wil Pieter – geheel in lijn met de CU-visie op de samenleving – nog wat kwijt over hoe je bouwbeleid kunt inzetten tegen segregatie in de grote steden. “We moeten veel meer kijken dan we nu doen naar de samenstelling van de wijken in met name de grote steden. Zorg voor een goede gedifferentieerde mix qua prijsklasse en qua koop en huur. Het is nu zo dat er in bepaalde wijken wel heel veel maatschappelijke problematiek samenkomt: pas gescheiden mensen, drugs- of drankverslaafden, psychiatrisch patiënten, mensen die tot voor kort nog dakloos waren en asielzoekers. We moeten oog blijven houden voor de draagkracht per portiek en er door gericht bouwbeleid voor zorgen dat daar ook mensen tussenwonen die stabiel in het leven staan en een vaste baan hebben. In dit verband vind ik overigens dat woningcorporaties wel wat assertiever mogen zijn in het toewijzen van woningen. Maar dit terzijde.” en transformatie zal afvlakken. Maar tegen die tijd zal de productie van reguliere woningen wel op stoom gekomen zijn. Althans dat hoop ik. Op dit moment zie ik daar overigens nog weinig tekenen van. Ik heb onlangs nog gebeld met enkele producenten van prefabwoningen en die melden dat ze nog veel capaciteitruimte hebben. Die flexwoningen vind ik echt een dingetje. We hebben daarvoor zo’n prachtige regeling opgetuigd en tot op heden wordt daar maar zeer beperkt gebruik van gemaakt. Ik ben zeven jaar raadslid geweest in Den Haag en op grond van die ervaring meen ik, dat de wethouders wel wat daadkrachtiger mogen worden. Pak eens de fiets en tel voor de aardigheid eens de veldjes en braakliggende terreintjes waar je gemakkelijk een flexwoning op kwijt kunt. En dat geldt voor elke willekeurige Nederlandse stad. In Den Haag zou dat bijvoorbeeld een oplossing kunnen zijn voor capaciteitsproblemen bij de opvanglocaties voor daklozen. Die lopen vol terwijl de doorstroom naar sociale huur stokt. Ook voor de snelle opvang van oorlogsvluchtelingen zou de flexwoning uitkomst kunnen bieden. Die woningen staan er hooguit tien tot vijftien jaar. Intussen kun je voor deze en andere bouwlocaties plannen ontwikkelen voor woningen die duurzamer zijn en minimaal 50 jaar, maar meestal ruim 100 jaar staan.” HAAL STROPERIGHEID UIT PROCEDURES Een derde punt waardoor Pieter verwacht dat de nieuwbouwambitie tot 2030 te realiseren zal zijn, is het coalitieakkoord. Hij noemt het – ondanks de eerste plannen van Hugo de Jonge – zelfs vernieuwend in vergelijking met de plannen van voorgaande kabinetten. “In het verleden lag de focus heel sterk bij het binnenstedelijke. Binnenlandse Zaken kwam met veertien à vijftien stedelijke gebieden, daar moest het dan maar gebeuren. Het huidige coalitieakkoord waar minister Hugo de Jonge uitvoering aan heeft te geven, voorziet natuurlijk in de optie binnenstedelijk, maar ook heel nadrukkelijk in de optie buitenstedelijk. De helft van de miljoen woningen gaan we binnenstedelijk en binnen de bebouwde @Vindt u dat de wethouders in uw gemeente voldoende hun stem laten horen bij de provincie om grondposities voor nieuwbouw buiten de bebouwde kom af te dwingen? Laat het de redactie weten. 12 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022 “Zorg in de grote steden voor een goede gedifferentieerde mix qua prijsklasse en qua koop en huur”
Bij de herbestemming van het voormalige FIOD-gebouw in Haarlem-Schalkwijk zetten BAM, Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf in op duurzaamheid en circulariteit. Sloop- en demontagebedrijf C.A. de Groot uit Alkmaar stripte het gebouw tot op het casco en koos daarbij voor een aanpak volgens de Verificatie Circulair Sloopproject. Bedrijfsleider Rob Veldt ziet circulair slopen niet alleen als een manier om kringlopen te sluiten: "Demonteren van materialen zorgt ook voor schoner en veiliger werken." Veldt pleit daarnaast voor meer helderheid: "De uitdaging is om een norm te formuleren wat circulair slopen nou precies is, een norm waar alle slopers zich op kunnen richten." SLOOPBEDRIJF C.A. DE GROOTWERKT VOLGENS VERIFICATIEREGELING CIRCULAIR SLOOPPROJECT Tweede leven voor FIOD-gebouw in Haarlem BEDRIJF EN PROJECT Tekst: Hans Fuchs - Foto's: Kees Stuip Een hele waaier aan herbruikbare materialen en grondstoffen haalde sloop- en demontagebedrijf C.A. de Groot het afgelopen jaar uit het voormalige FIOD-kantoor in Schalkwijk-Midden. Het sloopbedrijf uit Alkmaar oogstte onder meer 8.000 vierkante meter tapijttegels, kozijnen, ventilatiesystemen, elektra, boilers, lockers, airco’s, systeemwanden, archiefkasten, hang-en-sluitwerk, dakgrint en zelfs een complete industriële keuken. Daarbovenop oogstte C.A. de Groot aan de Surinameweg in Haarlem allerhande grondstoffen, waaronder betonpuin, aluminium, hardhout, kalkzandsteen, vlakglas en brokken gipswand. Een deel van de circulair gesloopte materialen keert straks terug in het pand dat voor Rijkswaterstaat wordt omgebouwd tot flexibel en modern kantoorgebouw. De rest wordt verkocht voor hergebruik elders. Afnemers daarvoor vond C.A. de Groot via Insert, de online marktplaats voor circulair geoogste bouwmaterialen waar het sloop- en demontagebedrijf als kernpartner aan verbonden is. Ook via het netwerk van Cirkelstad Haarlem werden materialen uit het FIOD-gebouw verkocht. LEIDRAAD: OOGSTRAPPORTAGE Het strippen van het FIOD-kantoor namongeveer een jaar in beslag, vertelt Rob Veldt: “In april 2021 zijn we begonnen, in april-mei van dit jaar ronden we af. De eerste tien weken werd circulair gesloopt, daarna zijn we gestart met constructief slopen." 13 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG
Dubbele borging De nieuwe Verificatieregeling Circulair Sloopproject zorgt voor een dubbele borging. De verificatieverklaring mag alleen worden afgegeven door certificatie-instellingen die geaccrediteerd zijn voor de BRL SVMS-007. Daarnaast komen alleen sloopbedrijven voor de verificatie in aanmerking die kunnen aantonen dat ze werken op het niveau van de BRL SVMS-007. Bron: Verificatie Circulair Sloopproject, Stichting veilig en milieukundig slopen Leidraad voor dat circulaire slopen was een uitgebreide inventarisatie – de oogstrapportage – die voorafgaand aan de renovatiesloop werd opgesteld in samenwerking met Buro Boot, een externe partij. Rob Veldt: "De inventarisatie vooraf is nodig om in aanmerking te komen voor de Verificatie Circulair Sloopproject. Dankzij de inventarisatie wisten we exact welke materialen in het pand aanwezig waren, hoe ze waren gemonteerd en welke kwaliteit ze nog hadden." Op basis van de inventarisatie zijn ook de afzetmogelijkheden vooraf precies vastgelegd. Rob Veldt: "Traditioneel wordt bij een sloop al meer dan 98% gerecycled; dakbedekking krijgt een tweede leven als grondstof voor asfalt, betonpuin wordt gebruikt als component van nieuw beton. Maar bij circulair slopen spreek je van succes als je alle geoogste materialen en grondstoffen opnieuw kunt gebruiken, dus ook bijvoorbeeld het hardhout dat, verkleind en spijkervrij gemaakt, uiteindelijk verlijmd kan worden tot nieuwe kozijnen." KANTTEKENING Zelfs de tapijttegels uit het FIOD-kantoor wist C.A. de Groot hergebruikt te krijgen, vertelt Veldt: "Die zien er na twintig jaar in een kantooromgeving misschien niet meer heel fraai uit en zouden voor hergebruik bewerkt moeten worden. Dat zorgt voor extra kosten. Wij vonden er toch afzet voor. Ze worden nu hergebruikt in opslagboxen, waar het er niet toe doet hoe die tegels er uit zien. Daar kunnen ze nog jaren dienst doen." Veldt zet een kanttekening bij voorbeelden van circulair slopen die vaak het nieuws halen, zoals het oogsten van airco’s die na tientallen jaren ergens anders een tweede leven krijgen: "Dat tweede leven is dan soms wel heel kort, gezien de totale levensduur van die apparaten." En ook over deuren die worden verwerkt tot meubels, is Veldt kritisch: "Dat is een leuk verhaal, maar niet genoeg voor de massa." Datzelfde geldt voor het één-op-één opnieuw gebruiken van deuren, aldus Veldt: "Dat is mooi voor de particuliere markt, maar die deuren voldoen om te beginnen niet meer aan het Bouwbesluit, dus de toepassingsmogelijkheden zijn beperkt. En ook hier is de schaal te klein." De grote kracht van circulair slopen zit volgens Veldt toch vooral in het hernieuwd inzetten van grondstoffen: "Om die reden heeft Insert niet alleen een internetsite met geoogste spullen, maar is ook bezig met initiatieven voor de verwerking van grondstoffen." DE LAT VOOR IEDEREEN EVEN HOOG De renovatiesloop van het voormalige FIODkantoor gebeurde onder toezicht van de Stichting Veilig en Milieukundig Slopen (SVMS), drijvende kracht achter de nieuwe Verificatieregeling Circulair Slopen. Veldt: "Met de nieuwe certificatie gaan we van een proces- naar een projectcertificatie. Voorheen was er enkel het vrijwillige certificaat BRL SVMS-007. In Nederland bezitten zo'n 160 sloopbedrijven dat bedrijfscertificaat. De nieuwe Verificatie Circulair Sloopproject is een projectgebonden certificaat en een aanvulling op de BRL." De auditor van SVMS die bij het FIOD-gebouw toeziet op de verificatie als Circulair Sloopproject, stelde dat C.A. de Groot het zich in Haarlem niet gemakkelijk maakte. Rob Veldt: "We 14 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022
BEDRIJF EN PROJECT hebben de lat hier voor onszelf erg hoog gelegd. We hadden het onszelf ook makkelijker kunnen maken." Precies daar zit volgens Veldt nog ruimte voor beweging naar voren, vindt Veldt: "De branche mag wel wat meer zijn best doen. Er is nu speelruimte. Maar als het circulair slopen marktbepalend wordt, moet het wel slimmer - aan de hand van een norm waarin helder geformuleerd is wat circulariteit werkelijk inhoudt. Gelijke vertrekpunten aan de voorkant, de lat hoog leggen en vooral voor iedereen even hoog, dat is iets waar de overheid voor zou moeten zorgen." TIJD AAN DE VOORKANT Ondertussen zijn de voordelen van circulair slopen aan de hand van de nieuwe verificatie evident, stelt Veldt. "Los van de pluspunten op gebied van duurzaamheid, betekent demonteren voor ons: schoner en dus veiliger werken." En als het gaat om 'lessons learned', noemt Veldt 'tijd nemen aan de voorkant van het traject': "Bij circulair slopen volgens de verificatie gaat het om het koppelen van vraag en aanbod. Wat je oogst, moet je ook afzetten. Dat vraagt extra tijd om te organiseren." En ook op de bouwlocatie vraagt circulair slopen meer aandacht, stelt Veldt: "Je moet wel goed nadenken: hoe verwijder je zaken uit het gebouw? Hoe vervoer je het vervolgens; hoe krijg je het van de verdieping af?" Veldt verwijst naar de tapijttegels die C.A. de Groot oogstte: "Die hebben we op pallets verzameld, meteen ingepakt, met verreikers van de verdiepingen gehaald en opgeslagen in de kelder van het gebouw. Van daaruit zijn de tegels met een vrachtwagen vervoerd. Dat kan ook zonder die tussenstap in de kelder." Naast de eigen werf in Alkmaar huurde C.A. de Groot extra opslag om de spullen uit het FIOD-gebouw te stallen: "Zo hadden we een plek waar eventuele kopers voorbij konden komen." Het zijn de soms onvermoede consequenties van circulair slopen en de verificatieregeling. Circulair slopen vergt niet alleen extra tijd en aandacht voor vervoer en logistiek van materialen – ook een goede hand van kiezen als het om partners gaat, is belangrijk. Veldt: "Handelaren zijn geen slopers. Externe partijen die de bouwplaats bezoeken voor bijvoorbeeld het weghalen van systeemwanden of de industriële keuken, hebben geen sloopervaring, geen VCA. Je moet partijen kiezen die dat veilig en vakbekwaam doen. Voor de tapijttegels hebben we dat opgelost door een verhuizbedrijf in te huren. Die mannen weten precies hoe je spullen demonteert en verpakt. Slopen was altijd al: slim denken en doen. Bij circulair slopen is dat niet anders." Van cellen en gangen naar flexibel en open werken Het voormalige FIOD-pand aan de Surinameweg 4 in Haarlem-Schalkwijk krijgt een tweede leven als kantoor van Rijkswaterstaat, naar ontwerp van MVSA Architects en Beyond Space. Hoofdaannemer is BAM Bouw & Techniek. Na de renovatiesloop door C.A. de Groot vormt het casco van het FIOD-kantoor de basis voor een modern, open kantoorpand met energielabel A+. Ook Copijn, DGMR en BAM Advies & Engineering zijn deel van het Design & Build-team voor het FIOD-kantoor. Het FIOD-pand stamt uit 1981 en werd ontworpen door Arnold Numan Oyevaar. Het behoud en hergebruik van het pand draagt in hoge mate bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen en het streven naar gesloten kringlopen door circulair slopen. Het 6.200 vierkante meter kantoorpand heeft een U-vormige plattegrond met daarop geschakelde achthoekige blokken. Daar wordt in de plannen van MVSA nog een nieuwbouw uit hout aan toegevoegd. Het bestaande gebouw wordt voorzien van erkers die zorgen voor meer daglicht en krijgt een grotendeels open en flexibele plattegrond, ter vervanging van de oude cellenstructuur. De aanpak van het FIOD-gebouw past in de herontwikkeling van het monofunctionele kantorengebied in Haarlem-Schalkwijk. De gemeente transformeert dit deel van de na-oorlogse wijk tot een gemengde buurt met woningen. Zo wordt het aanpalende Fluorkantoor herbestemd tot groen woongebouw – inclusief een sloop aan de hand van het Verificariecertificaat Circulair Sloopproject. De gemeentelijke transformatie komt in het FIOD-gebouw ook tot uiting in de vergroening van de buitenruimte. Dat gebeurt aan de hand van de gemeentelijke visie ‘Stad tussen de bomen’. Het Rijkswaterstaatkantoor krijgt een daktuin die een brug slaat met het nieuwe groen rondom het kantoorpand. De oplevering van het Rijkswaterstaatkantoor is in 2023. "Circulair slopen vergt extra tijd en aandacht voor vervoer en logistiek van materialen - en een goede hand van kiezen als het om partners gaat." 15 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG
Tekst: Arie Grevers - Foto's: Kees Stuip NOORD-HOLLAND ZET IN OP SNELLER BOUWEN VAN BETAALBAREWONINGEN Binnenstedelijke verdichting staat voorop De foto wekt de indruk dat gedeputeerde Cees Loggen zelf aan de slag wil met het herstel van de treden bij de ingangsdeur van het monumentale onderkomen van het provinciebestuur. Maar dat werk wordt gewoon uitbesteed. 16 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022
OPDRACHTGEVER Het is geen geheim dat mkbondernemers de werken van de overheid het liefst aanbesteed zien in ‘hapklare mkbbrokken’. Brancheorganisaties als MKB Infra brengen dit standpunt met enige regelmaat onder de aandacht van de inkooporganisaties van overheden; ook bij de provincie Noord-Holland. Deze provincie heeft volgens de brancheorganisatie in het verleden werken buitenproportioneel geclusterd en in de markt gezet via contracten met een looptijd tot wel tien jaar, waardoor mkb’ers buiten de boot vielen. Cees Loggen, gedeputeerde voor onder meer Ruimtelijke ordening en Wonen, wil daar wel even op reageren, ook al zitten aanbestedingen voor provinciale wegen niet in zijn portefeuille. “Wij zijn bestuurders die gemeenschapsgeld uitgeven. En dat willen we zo verantwoord mogelijk doen. Daar hoort bij dat je telkens op zoek gaat naar de optimale prijs/ kwaliteitverhouding. De ‘clusteringen’ waarop gedoeld wordt van voorheen passen in dat kader, vind ik. En dan moet je in sommige gevallen naderhand vaststellen, dat het niet de manier was om dergelijke werken in een groot contract voor design, construct en maintenance weg te zetten. We kennen allemaal het voorbeeld van de Zeesluis IJmuiden en zo zijn er nog wel enkele te noemen. Daar leren we van. Wel moeten we natuurlijk de aanbestedingsregels scherp in het oog houden en die zeggen iets over clusteren en opknippen van projecten in delen. We zijn een tijdlang misschien te zeer geneigd geweest om overal werken te clusteren, omdat het een eerste keer goed uitpakte. We weten inmiddels dat je zoiets van geval tot geval en in samenhang moet bekijken.” MKB-PARTIJEN INSCHAKELEN Hij wijst er wel op, dat de verantwoordelijkheid voor de continuïteit van de afzonderlijke bedrijven bij de bedrijven zelf ligt. “Dat is zeker niet de taak van het provinciaal bestuur. Wel vind ik, dat we spreiding van werkgelegenheid moeten nastreven. We willen graag dat de aannemer die in Opmeer zit of in Den Oever daar ook kan blijven. Hij of zij zorgt voor werkgelegenheid in de kleinere kernen, waardoor jonge mensen er werk kunnen vinden en blijven wonen. Zo blijven de voorzieningen intact. Het komt met andere woorden de leefbaarheid ten goede. Die mkb-bedrijven zijn bovendien vaak sponsor van lokale sport- of culturele activiteiten. Daarom zullen we er – waar mogelijk – altijd op aandringen dat de hoofdaannemer bij omvangrijke werken waarbij het uit efficiency overwegingen zinvol is om in één hand aan te besteden, contractueel gebonden is ook regionale mkbpartijen in te schakelen. Dat mag wat mij betreft best een aanzienlijk percentage van de werkzaamheden omvatten. Werkgelegenheid is de remedie tegen ontvolking in de periferie van de provincie.” VERSNELLEN BOUW BETAALBARE WONINGEN Doorgaans echter is de provincie niet de aanbestedende partij. Zeker niet als het gaat om het bouwen van woningen. Loggen: “Maar door nauwe samenwerking met marktpartijen kunnen we wel invloed uitoefenen. En dat doen we ook met ons Masterplan Wonen, waarmee we ons inzetten voor een snellere bouw van meer betaalbare woningen. We monitoren de plancapaciteit in de hele provincie en dan blijkt dat de we met de zachte plancapaciteit tot 2030 – dat is het totaal aan mogelijke bouwlocaties – wel kunnen voldoen aan de geschatte behoefte aan woningen over die periode. Maar we willen versnelling realiseren en daarvoor moet een belangrijk deel van de zachte plancapaciteit op korte termijn omgezet kunnen worden in harde plancapaciteit. Daar ligt nog wel een uitdaging. Onze plancapaciteit in de steden ligt op 200 procent. Wil je versnellen, dan is het heel verstandig om daar te beginnen.” "Goed opdrachtgeverschap betekent voor ons: inzetten op transparantie en gelijkwaardigheid. Wij zijn geen organisatie die dingen over de schutting gooit. We kiezen voor samendoen." Noord-Holland vindt leefbare kleine kernen, een gezonde stedelijke regio en een vitaal landelijk gebied belangrijk. Zonder een dynamisch midden- en kleinbedrijf gaat dat niet lukken. Dat wil de provincie waar mogelijk uitdragen in het aanbestedingsbeleid: niet meer clusteren om het clusteren. Verder dwingen de hoge druk op de woningmarkt en de complexiteit in een dichtbevolkt gebied tot scherpe keuzes. Gedeputeerde Cees Loggen weet er alles van. 17 NUMMER 2 - 2022 | BOUWBELANG
OPDRACHTGEVER TRAAGHEID UIT PROCEDURES HALEN De indicatieve woningbehoefte voor NoordHolland ligt tot 2030 tussen de 145.000 en 165.000 woningen. Dat is inclusief het huidige woningentekort van ruim 20.000 woningen. Versnellen is noodzakelijk alleen al om de tekorten weg te werken. Het Masterplan Wonen reikt middelen aan om een ‘instrumentenkoffer’ te ontwikkelen, waarmee gemeenten in staat zijn de traagheid uit de procedures te halen. Cees Loggen: “Zo kunnen we in overleg met gemeenten kijken waar het nu vastzit of spaak loopt. Aan de bestemmingskant, bijvoorbeeld. Als het op dat punt noodzakelijk is om bestaande instrumenten door te ontwikkelen, zul je daarvoor extra kenniscapaciteit moeten inhuren.En verder: kunnen we het grondbeleid een impuls geven door te kijken of we op lastig te ontwikkelen locaties posities kunnen verwerven? Kortom, het wordt een koffer vol beproefde en ook onorthodoxe instrumenten.” Versnellen is belangrijk, maar de betaalbaarheid van de woningen niet minder. Dat is – als gezegd – eveneens een hoofdthema in het Masterplan. “We vinden het essentieel, dat in al onze gemeenten de middenklasse goed vertegenwoordigd is. Je moet er niet aan denken datonze onderwijzers, politieagenten en ambtenaren niet meer kunnen wonen in de gemeente waar ze ook werken. Als we niks doen wordt dat straks een realiteit – de eerste tekenen zijn al zichtbaar. Daarom proberen we de instrumentenkoffer uit te breiden met een fonds voor betaalbare koopwoningen. In Zaanstad, waar ik ooit wethouder geweest ben, kennen ze dat instrument al. Zou mooi zijn als we dat op provincieniveau kunnen uitrollen en ervoor kunnen zorgen dat de opbouw van de woningvoorraad logisch is en in alle segmenten op peil. En zo hebben we straks een instrumentarium dat we maatgericht kunnen inzetten voor versnelling en betaalbaarheid.” GROEN IN LEEFOMGEVING BELANGRIJK Op verschillende momenten is de verstedelijking van West-Nederland in kaart gebracht. Wie de kaarten van 1900, 1960 en 2000 naast elkaar legt ziet in één oogopslag hoe weinig regie er is geweest bij die ontwikkeling. Aan het begin van de vorige eeuw is er slechts sprake van wat summiere groei rond Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. De rest is agrarisch gebied. Vanaf 1960 groeien de genoemde steden ten koste van het boerenland. Op de kaart van de jongste eeuwwisseling is een ongebreidelde verstedelijking zonder plan of visie te zien. Cees Loggen: “Dat heeft veel welvaart gebracht, maar de inwoners van onze provincie kregen tegelijkertijd oog voor de kwijnende groene gebieden. In 2005 hebben we een omgevingsvisie Noord Holland 2005 gepubliceerd en daaruit blijkt dat de Noord Hollander heel veel waarde hecht aan het groen in de omgeving waar hij of zij woont. De burgers van Noord-Holland eisen van bestuurders dat ze zuinig zijn op de groene gebieden die er nog over zijn. Ook daarom is het belangrijk dat we voor de bouw van de woningen die we nodig hebben, binnenstedelijk beginnen, daarna aan de randen van steden waar al een goed voorzieningenniKent u een opdrachtgever die het belangrijk vindt dat mkb-bouwers aan de bak komen? Laat het de redactie weten via arie@bouwbelang.com. We laten ze graag hun verhaal vertellen in de kolommen van BouwBelang. veau en prima infrastructuur aanwezig is en pas als het helemaal niet anders kan, in weilanden gaan bouwen. De volgorde is in lijn met de rijksregelgeving. Die schrijft voor, dat we de ladder van duurzame stedelijke ontwikkeling moeten hanteren. Dat betekent ook: kijk bij bouwplannen in kleine kernen – bijvoorbeeld om de vitaliteit te waarborgen – eerst naar wat er binnen de bebouwde kom mogelijk is, dus niet uitbreiden. Je wilt immers voorkomen dat de gemeenten in onze provincie aan elkaar klonteren. En als je delen van de open ruimte offert aan woningbouw, dan zorg je ervoor dat de plannen passen in een landelijke omgeving – dus geen torenflat in Lutjebroek. Je moet overigens bij nieuwbouw in kleine kernen ervoor waken dat je niet overdrijft, want voor je het weet werk je toekomstige leegstand in de hand. Het is altijd een kwestie van wikken en wegen.” SCHERPE KEUZE: STEDELIJK OF LANDELIJK WONEN De provincie Noord-Holland kent een groot gebied met een stedelijk karakter en een goed Daily Urban System: de Metropoolregio Amsterdam (MrA), een samenwerkingsverband van 36 kernen in de driehoek Alkmaar, Hoorn en Amsterdam. De OV-netwerken liggen op een hoog niveau. De transportbewegingen zijn qua volume en frequentie tegen relatief lage kosten gemakkelijk op te voeren . Aan de andere kant zijn er gebieden waar het landelijke karaker overheerst. Cees Loggen: “In de nabije toekomst kunnen de inwoners kiezen waar ze willen wonen: in een verstedelijkt gebied met snelle OV-verbindingen en alle voorzieningen die de stad kent of het landelijke gebied waar je met gemak één of twee auto’s voor deur kwijt kunt zonder dat dit tot ruimteproblemen leidt of extreem hoge kosten. Die afwegingen gaan er komen. De woonconsument kan straks niet meer overal over alles beschikken. Hij zal zich moeten voegen naar wat mogelijk is in een dichtbevolkt gebied.” Volgorde bij ontwikkeling woonlocaties: eerst verdichting van de steden, dan bouwen in periferie van steden in de buurt van OV-locaties en uiteindelijk pas in landelijke gebieden. 18 BOUWBELANG | NUMMER 2 - 2022
www.bouwbelang.comRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=